نسبت سوژه و ساختار و بازاندیشی در گفتمان‌های هویتی در ایران معاصر: از مشروطه تا جمهوری اسلامی مقالة

جستارهای سیاسی معاصر زمستان 1401، سال سیزدهم - شماره 4 التصنيف ب (Ministry of Science/ISC (‎28 صفحة - من 161 إلی 188 )

الکلمات المفتاحية: هویت جمهوری اسلامی مشروطه ساختار گفتمان سوژه Identity Islamic republic Subject Constitution Discourse structure سیاسی بـه اجتماعی

fa en

خلاصة:

شکل‌گیری احساس تعلق و هویت‌یابی در چارچوب « هویت ملی»، بازتاب تحولاتی است که در دوران مدرن سربرآورد. هویت به عنوان تأثیر و تأثراتی از روابط، از طریق بیان تفاوت ها معنا می‌یابد. اگر این تفاوت ها وجود نداشت، ما نمی‌توانستیم به طور متمایز و همبسته موجودیت یابیم. هویت برای تبیین و استقرار الگوهای رفتاری خود نیازمند تفاوت است و در ادامه هر گفتمان هویتی، تفاوت‌ها را به یک «دیگری» یا «غیرِخودی» تبدیل می کند تا از قطعیات و مسلمات خود دفاع کند. در ایران نیز انقلاب مشروطه را می‌توان نقطه آغازین ظهور گفتمان‌های مدرن در حوزه اجتماعی و سیاسی دانست. بنابراین، کاربردی شدن مفهوم هویت در این دوره ظهور می‌یابد و آثار آن‌را نیز در تمامی رخدادهای سیاسی و اجتماعی که در ایران رخ داده می‌توان مشاهده کرد. پرسش اصلی مقاله این است: نسبت سوژه و ساختارهای گفتمانی در گفتمان هویتی ایران معاصر، چگونه بوده است؟ استدلال مطرح شده آن است که سوژه و هویت تحت تاثیر ساختار قدرت از مشروطه تا جمهوری اسلامی معنا می‌یابند، به‌نحوی‌که در هر دوره شاهد تضعیف و به محاق رفتن سوژه هستیم، درحالی‌که ظرف حدود دو دهه اخیر، نقش ساختار به مرور کم‌رنگ می‌شود، در این دوره سوژه‌ها به عنوان حاملان هویت دارای نقش فعال‌تر و جدی‌تری هستند. تز نوآورانه مقاله حاضر این است که در این دو دهه اخیر، برای نخستین بار در تاریخ ایران معاصر، شاهد کاهش نقش ساختارها و نقش آفرینی «سوژة شخصی» (به تعبیر تورن، در مقام تحقق بخشی به آزادی و عهده‌دار مسئولیت سوژگی) هستیم؛ به نحوی که، یک گفتمان هویتی فراگیر و مورد اجماع در میان کنش‌گران اجتماعی وجود ندارد. روش گردآوری داده‌ها در پژوهش حاضر اسنادی و ابزار گردآوری داده‌ها، فیش برداری از منابع اصیل و دارای اعتبار علمی است.

ملخص الجهاز:

نسبت سوژه و ساختار و بازاندیشی در گفتمان های هویتی در ایران معاصر: از مشروطه تا جمهوری اسلامی ویدا یاقوتی * مجید توسلی رکن آبادی **، علی اشرف نظری *** چکیده شکل گیری احساس تعلق و هویت یابی در چارچوب «هویت ملی »، بازتاب تحولاتی است کـه در دوران مدرن سربرآورد. تز نوآورانه مقاله حاضر این اسـت کـه در ایـن دو دهه اخیر، برای نخستین بـار در تـاریخ ایـران معاصـر، شـاهد کـاهش نقـش سـاختارها و نقش آفرینی «سوژۀ شخصی » (به تعبیـر تـورن ، در مقـام تحقـق بخشـی بـه آزادی و عهـده دار مسئولیت سوژگی ) هستیم ؛ به نحوی که ، یک گفتمان هویتی فراگیـر و مـورد اجمـاع در میـان کنش گران اجتماعی وجود ندارد. شـکل گیـری هویت های سیاسی -اجتماعی متأثر از گفتمان هایی است که تعیین می کند که چه می تـوان یـا می بایست گفت و افراد به عنوان سوژه از طریق همین صورت بندی گفتمانی در ارتباط با هـم قرار می گیرند. (27-26 :1389 هدف روان شناسی گفتمانی ، مطالعه دربارۀ این است که افراد چگونه گفتمان های دردسترس را با انعطاف به کار می گیرند تا از طریق گفت وگـو -در حـین تعامـل ؛ بازنمـایی هـای جهـان و هویت ها را خلق کرده و دربارۀ آنها به توافق برسند و در عین حال پیامدهای اجتماعی این امـر را نیز مطالعه می کند. واقع امر ایـن اسـت کـه ورود اندیشـه هـای مدرن به ایران ، متفکران و کنش گران اجتماعی را واداشت تا برای برخوردی فعالانه با تکانه های چالش زای مدرنیته ، به سنجش گری ریشه ها و بنیان های هویتی خود بپردازند و در صدد برآینـد با درک این جریان جدید، فرایند «هویت یابی » را مورد بازتعریف قرار دهند.

استلام ملف الإرجاع :
(پژوهیار, , , )

تحميل
تحميل HTML

رابط قصير:

صفحة:

دخول / الاشتراک

تحتاج الدخول لعرض محتوى المقالة. إذا لم تكن عضوًا ، فتابع من الجزء الاشتراک.

دخول