خلاصة:
علی بن احمد بن محمد دَقَّاق از مدرسه امامیه ری روایت‌های فراوانی را در اختیار شیخ صدوق قرار داد. منابع امامیه داده‌های کمتری از این راوی به دست داده‌اند. سؤال پژوهش پیش رو این است که چرا دانشمند سرشناس امامیه سراغ اخبار این فرد رفت و چه نوع اخباری را دریافت کرد؟ فرضیه مطرح این است که او از راویان مدرسه امامیه ری و اخباری همگرا با باورهای امامیه در اختیار داشت و صدوق در تألیف آثار خود می‌توانست از آن‌ها استفاده کند و با اندیشه‌هایش سازگاری داشت. پژوهش حاضر با روش توصیفی _ تحلیلی به معرفی و اثرگذاری این فرد در آثار صدوق پرداخت. یافته‌ها نشان‌دهنده امامیه اثناعشری و مورد اعتماد بودن این محدث است که در موارد زیادی گزارش‌های وی با اندیشه‌ها و منابع دیگر سازگاری دارد. بخش قابل‌توجهی از روایات وی کلامی بوده و در کنار آن گزارش‌هایی درباره فقه و اخلاق نیز دیده می‌شود. روایات مرتبط با تاریخ معصومان، برخی نصوص ائمه (ع) به‌ویژه حضرت حجت (ع)، زیارت جامعه کبیره و رساله حقوق از امام سجاد (ع) نیز بخشی از اخبار او است. بهره‌مندی از استادانی مانند محمد بن جعفر اسدی وکیل ری و محمد بن یعقوب کلینی محدث بزرگ امامیه جایگاه روایی علی بن احمد را تثبیت کرده است.
Ali bin Ahmad bin Mohammad Daqaq from the Imamiya Ray School has provided many narratives to Sheikh Saduq. Less data has been given by Imamiya sources about this narrator. The research question is, "Why did the famous scholar of Imamiya refer to the news of this person and what kind of news did he receive?" The proposed hypothesis is that he was one of the narrators of the Imamiya School and had news in line with the Imamiya beliefs and Saduq could use it in composing his works and it was compatible with his thoughts. The current study has dealt with the introduction and influence of this person in Saduq's works via a descriptive-analytical method. The findings suggest the Twelver Imamiya and the reliability of this hadiths scholar that in many cases, his reports are compatible with other thoughts and sources. A significant part of his narratives is verbal and reports about Fiqh (Islamic jurisprudence) and ethics can be seen. Narratives related to the history of the 14 Infallibles, some texts of imams, especially Hazrat Hojjat (Imam Mahdi), Al-Ziyarah al-Jamiʿa al-Kabira, and treatise on law by Imam Sajjad are also parts of his news. Benefiting from professors such as Muhammad bin Jafar Asadi, the lawyer of Ray, and Muhammad bin Yaqub Koleyni, the great Imamiya hadiths scholar, has proved the place of Ali bin Ahmad as a narrator.
ملخص الجهاز:
وجود نام علی بن احمد در اسناد فراوان، قرار گرفتن نام وی در سند برخی روایت مشهور مانند زیارت جامعه کبیره و رساله حقوق امام سجاد (ع)، ارتباط وی با محمد بن جعفر اسدی وکیل منطقه ری و محمد بن یعقوب کلینی ضرورت مسئله و اهمیت او را بیشتر می‌کند.
نقل روایت از امامان دیگر نظیر امامان جواد (ع)، هادی (ع)، حسن عسکری (ع) و روایاتش درباره حضرت حجت (ع)، نقل زیارت جامعه کبیره، رساله حقوق امام سجاد (ع) نشان از امامیه اثناعشری بودن علی بن احمد دارد.
(به‌عنوان نمونه نک: صدوق، 1400: 435 و 442 و 542 و 1362 الف، ج 1: 304 و 1403، 403) 2) صدوق در مشیخه علی بن احمد بن موسی را در کنار برخی راویان به‌عنوان طریق روایی خود به افرادی نظیر محمد بن جعفر اسدی و محمد بن یعقوب کلینی ذکر کرد.
(صدوق، 1413، ج 4: 476 و 534) در حالی که بیشتر روایات صدوق از این افراد با عنوان علی بن احمد بن محمد است.
عنوان علی بن احمد بن محمد بن عمران بن موسی دَقَّاق در نقل این خبر از سوی خَزّاز قمی به روایت استادش صدوق نیز شاهدی بر اتحاد این دو عنوان است.
7) نقل زیارت جامعه کبیره از علی بن احمد بن محمد بن عمران دَقَّاق در کنار راویان دیگر شاهد دیگری است؛ (صدوق، 1378، ج 2: 272) و این در حالی است که شیخ طوسی این زیارت را از صدوق نقل و در سند علی بن احمد بن موسی آورده است.
(
, 
, 
)
