خلاصة:
انسان در این جهان در مسیر رشد و تکامل قرار دارد و هدف نهایی رسیدن به قرب الهی میباشد و در این راه از ابزار جسم و روح بهره میگیرد تا رشد یابد و به تعالی برسد. رشد حقیقی در قرآن، رشد معنوی، رشد ایمان و تکامل اخلاقی میباشد. جنبهای که انسان باید با اختیار خودش آن را کسب نماید و مدارج آن را بپیماید، وگرنه تمام انسانها در مراحل خلقت و رشد جسمانی یکساناند و آنچه یکی را بر دیگری ممتاز میگرداند درجه رشد ایمان و تقوی میباشد. بنابراین میتوانیم بگوییم اولا تمام انسانها بر مبنای فطرت در مسیر رشد قرار دارند. ثانیا زمانی که انسان قدرت فکری لازم را برای انتخاب راه درست و حق از راه نادرست و باطل پیدا کرد، باید بر اساس انتخاب و اختیار خود راه رشد را برگزینند و راه رشد و راه غی را خداوند فقط تبیین نموده و انسان باید یکی را برگزیند و اکراه و اجباری هم در کار نیست. هدف از رشد انسان همان هدف حیات و فلسفه آفرینش او و رسیدن به کمال است. منابع اسلامی میکوشند تا انسان را در آن جهتی رشد دهند که برای آن آفریده شده است. در پژوهش حاضر که به شیوه مروری و با استناد به منابع کتابخانهای تالیف شده است سعی بر آن بوده تا ضمن بررسی مفهوم و ویژگیهای مراحل رشد؛ به بررسی شاخصهها و عوامل رشد در قرآن و حدیث پرداخته شود.