خلاصة:
بیان مسئله:
در هر دوره ای، آموزش و فضاهای آموزشی، یکی از ارکان اساسی تکوین، توسعه و انتقال مولفه های فرهنگی هر جامعه بوده است. در حقیقت، مدرسه فضایی است که در طی دوره های مختلف و تحت تاثیر عوامل گوناگون دست خوش تغییرات اساسی شده است. اما در کنار این پیشرفت و فناوری، در معماری امروز ایران، ارزش ها و مفاهیم فرهنگی ریشه دار در یک معماری کم رنگ است.
هدف پژوهش:
هدف این پژوهش بررسی تحولات حاصل از مدرنیته بر معماری مدارس در ایران و ژاپن است؛ تا تحولات معماری و محتوای فرهنگی مرتبط با آن را در ایران و ژاپن طی دوره های گوناگون بررسی کند. علت انتخاب این دو کشور به خاطر وجود پیشینه غنی از معماری سنتی در هر دو بوده است.
روش پژوهش:
روش تحقیق کیفی و از نوع تطبیقی به شیوه هم سنجی لنزی بوده و اطلاعات به صورت کتابخانه ای، از طریق استناد به کتاب ها و پژوهش های پیشین در دوره های مختلف گردآوری شده و پس از تعیین مشخصه هایی که باید مورد بررسی قرار گیرد درنهایت، توصیف و تحلیل مفاهیم و اصول فضاسازی در معماری این مدارس انجام شده است.
نتیجه گیری
بازبینی ها نشان دهنده ناپیوستگی در توالی فرهنگی در آغاز مدرنیته در کشورها است که این مقوله باعث محرومیت فرهنگ بومی در میان فرهنگ های تازه وارد بوده است. اما کشوری همانند ژاپن، پس از گذشت دوره ای به بررسی دوباره عوامل گوناگون پرداخته و سعی در استفاده از فرهنگ بومی در دوران جدید به شکلی نو و متناسب با فرهنگ جامعه داشته که این مسیر باعث شکل گیری فرهنگی زنده در آن دوران بوده است. اما، این روند در ایران مسیر درستی را طی نکرده و موجب شکست در انتقال فرهنگ غنی به دوران جدید بوده است و در نهایت جهت حفظ پیوستگی در توالی فرهنگی در هرزمان لازم است تا ویژگی های اصلی هر دوره بررسی شده و خصوصیات فرهنگی، متناسب با آن دوره به شکلی جدید انتقال پیدا کند.
ملخص الجهاز:
روش تحقیق: روش تحقیق کیفی و از نوع تطبیقی به شیوۀ همسنجی لنزی بوده و اطلاعات بهصورت کتابخانهای، از طریق استناد به کتابها و پژوهشهای پیشین در دورههای مختلف گردآوری شده و پس از تعیین مشخصههایی که باید مورد بررسی قرار گیرد درنهایت، توصیف و تحلیل مفاهیم و اصول فضاسازی در معماری این مدارس انجام شده است.
پیشینۀ پژوهش از میان پژوهشهای انجام شده پیرامون موضوع مورد بررسی در این تحقیق، میتوان به موارد زیر اشاره کرد؛ در دستهای از پژوهشها به بررسی سیر تحول و روند تاریخی مدارس پرداخته شده است؛ مانند پژوهش سمیعآذر (1376) در کتاب تاریخ تحولات مدارس در ایران به بررسی تاریخی مدارس ایران پرداخته و تحولات کالبدی مدارس را در چهار بخش پیش از اسلام، دورۀ اسلامی، دورۀ صفوی، و دوران معاصر (پیدایش مدارس جدید)، از دریچۀ تحولات فرهنگی و نظام آموزشی مورد توجه و بررسی قرار داده است.
سپس شرح تأثیر مدرنیته بر معماری این دو کشور و در مرحلۀ بعد تحولات مدارس و روند ساختاری آنها در دورههای مختلف ارائه و در نهایت با توجه به نمونههای موردی انتخاب شده متعلق به هر دوره و شاخصهای مورد نظر جهت قیاس ، تطبیق و بررسی مورد نظر انجام شده است.
با توجه به شاخصهای بررسی شده در جداول 1 و 2 پیرامون اصول مشترک فرهنگی، هنری و معماری در ایران و ژاپن، جهت بررسی تطبیقی ویژگی معماری مدارس در دورههای مختلف و مؤلفههای مشهود در طراحی مدارس در هر دورۀ تاریخی، در جدول 5 ویژگیهای مدارس هر دوره با اصول فرهنگی و معماری مدارس ژاپن تحلیل و ارائه شدهاند.