خلاصة:
امروزه تبدیل روستا به شهر به عنوان یک چالش اساسی در مباحث شهرنشینی و توسعه مطرح بوده و بسیاری از کشورها، خصوصاً کشورهای در حال توسعه با آن مواجه هستند. در ایران نیز تبدیل روستا به شهر به عنوان یکی از موضوعات مهم در مباحث توسعه شهری و روستایی مطرح بوده است. چون توسعه این استراتژی تأثیر بسزایی در بهبود کیفیت زندگی در نواحی روستاها، توزیع متعادل جمعیت، امکانات و سرمایه، کاهش مهاجرت به شهرهای بزرگ، افزایش مشارکت روستاییان و توسعه اشتغال در روستاییان به طور کلی توسعه پایدار منطقهای را بدنبال دارد. پژوهش حاضر با هدف الویتبندی ارتقاء روستا شهرها در جهت توسعه پایدار منطقهای در شهرستان تبریز در روستاهای بالای 4000 نفر جمعیت (به عنوان نمونههای مورد بررسی) در قالب 24 شاخص انجام شده است. روش تحقیق به لحاظ هدف از نوع کاربردی و به لحاظ ماهیت از نوع توصیفی - تحلیلی میباشد. روش گردآوری اطلاعات و داده ها اسنادی و پیمایشی است. در پردازش و تحلیل داده ها از روش موریس و شاخص مرکزیت برای رتبه بندی روستاها استفاده شده و از تکنیک کپ لند برای تلفیق رتبه های حاصل از این مدل ها و اولویت بندی نهایی روستاهای مستعد ارتقاء به شهر بهره گرفته شد. نتایج حاصل از تکنیک کپ لند حاکی از این است که روستای مایان سفلی در اولویت اول و الوار سفلی در اولویت آخر جهت ارتقاء به شهر قرار دارند؛ چرا که بررسی وضعیت طبیعی و اقتصادی و کالبدی این روستاها گویای وضعیت مناسب و نامناسب این روستاها می باشد. پیشنهاد می شود در جهت تقویت و بستر سازی تبدیل به شهر، پراکندگی سکونتگاهها و کارکرد اقتصادی آن ها، بازار سکونتگاه و شعاع عملکرد آن، اولویت محلی و منطقهای در استقرار صنایع و توان سکونتگاه روستایی مستعد در تأمین یا برخورداری از این اولویتها، برنامه ریزی شود.
Nowadays, the conversion of villages into cities is considered a major challenge in urbanization and development discussions, and many countries, especially developing ones, are facing this issue. In Iran, the transformation of villages into cities has also been a prominent topic in urban and rural development discussions. This is because the development of this strategy has a significant impact on improving the quality of life in rural areas, promoting balanced distribution of population, facilities, and capital, reducing migration to large cities, and overall sustainable development of regions. The present study aimed to prioritize the development of rural cities with a population of over 4000 (as case studies) in the direction of sustainable regional development in Tabriz, using 24 indicators. The research method was descriptive-analytical in terms of purpose and practicality, relying on documental and exploratory data collection. The MORIS method and centrality index were used to rank villages based on these indicators, and then the KENDAL technique was used to combine the rankings obtained from these models and prioritize the final ranking of villages suitable for promotion to cities. The results indicate that Mayan-e Sofla village is ranked first and Alvar-e Sofla village is ranked last for promotion to city status, due to the assessment of their natural, economic, and physical conditions indicating their suitability or unsuitability.
ملخص الجهاز:
پژوهش حاضر با هدف الويت بندي ارتقاء روستا شهرهاي بالاي ٤٠٠٠ نفر جمعيت (به عنوان نمونه هاي مورد بررسي) در قالب ٢٤ شاخص در جهت توسعه پايدار منطقه اي در شهرستان تبريز انجام شده است .
معيارهاي شناخت شهر و روستا در ايران {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} منبع : (کاميار، ١٣٨٢؛ مرکز آمار ايران، ١٣٩٥) حال با عنايت به کارکرد بالقوه و بالفعل شهرهاي کوچک در توسعه پايدار منطقه اي، نظير کاهش مهاجرت روستاييان به شهرهاي بزرگتر و تثبيت جمعيت در نواحي روستايي، ايجاد فرصت هاي شغلي و افزايش و بهبود کارکردهاي خدماتي شهرها و اينکه در طي سالهاي اخير، تحت تأثير سياست هاي دولتي تعداد زيادي از کانونهاي روستايي با پذيرش نقش اداري- سياسي به شهر تبديل شده اند و با توجه به اين موضوع که نميتوان به همه روستاهاي موجود امکانات شهر داد و به شهر ارتقاء داد و اين که در شهرستان تبريز به عنوان نمونۀ مورد بررسي روستاهاي بزرگي مانند ليقوان و مايان سفلي و ...
از اين رو در پژوهش حاضر، با هدف الويت بندي ارتقاء روستا شهرها در جهت توسعه پايدار منطقه اي در شهرستان تبريز تلاش شده با استفاده از روشها و تکنيک هاي تصميم گيري چند معياره ضمن بررسي و ارزيابي وضعيت موجود روستاهاي بزرگ شهرستان تبريز از نظر شاخص هاي مختلف روستاشهري و تشخيص روستاها از لحاظ وجود زمينه ها و ساختارهاي لازم براي پذيرش بهينۀ عملکردهاي جديد و ارتقاء به شهر به اولويت بندي اين روستاها براي تبديل به شهر پرداخته شده است .