خلاصة:
اَشی، یکی از مهم‌ترین ایزدبانوان اسطوره‌ای ایران است. در متونی همچون اوستا، یشت‌ها و یسن‌ها از اَشی با صفات مختلفی از جمله، ثروتبخشی به یاران و ایرانیان (ارتباط با ثروت و برکت)، یاریرساندن به دوستان، آوردن اسب و برکت از سرزمین‌های بیگانه برای ایرانیان، ارتباط با زنان و تأثیر بر زنان یاد شده است. ازآنجاکه شاهنامه زیرساختی اسطوره‌ای دارد، میتوان شاهد تجلی کارکردها و خصلت‌های شخصیت‌های اسطوره‌ای در برخی از شخصیت‌های داستان‌های شاهنامه بود. از جملۀ این موارد میتوان به تجلی کارکردهای ایزدبانو اَشی در عملکرد زنان برجسته و تأثیرگذار شاهنامه اشاره کرد. ازاین‌رو، پژوهش حاضر بر آن است تا با روش توصیفی‌ـ‌تحلیلی، کردار زنانی از جمله فرانک، فرنگیس، جریره، همای چهرآزاد، کنیزک رومی و بوران‌دخت را با کارکردها و خصلت‌های برجستۀ ایزدبانو اَشی بررسی و مقایسه کند. برایند پژوهش حاضر نشان میدهد که کردار این زنان، تکرار اعمال و خویشکاری‌های اَشی است؛ در واقع، این زنان تکرار چهرۀ اسطوره‌ای اَشی در متن حماسی شاهنامه هستند. با تأمل بر ویژگیهای زنان نام‌برده، مشخص میشود که در میان کردارهای مختلف اَشی، صفت ثروت و برکت‌بخشی اصلی‌ترین صفتی است که به این زنان رسیده است و اغلب این ثروتبخشی و یاریگری زنان در ارتباط با پادشاهی و به‌قدرت‌رسیدن برخی از شهریاران و پهلوانان است.
Ashi is one of the most significant mythological goddesses in Iran. In texts such as Avesta, Yasht, and Yasnas she is associated with different attributes namely, granting fortunes to Iranians (association with wealth and blessing) , helping friends, bringing horse and blessings from foreign lands to Iranians, connection with women and their influence over them. Since Shahnameh has a mythological substructure one can witness the reflection of functions and the characteristics of the mythological figures in certain characters of Shahnameh tales. A fine example is the impact of Ashi’s functions on the performance of influential and outstanding women in Shahnameh. Using the descriptive analytic method this study is an attempt to compare the deeds of women such as Faranak, Farangis, Jarireh, Homay Chehrazad, Rumi Kanizak, and Pourandokht with the outstanding characteristic features of the goddess Ashi. The results obtained show that their deeds are the repetition of Ashi’s actions and missions. In fact these women are the repetition of the mythological image of Ashi in the Shahnameh text. Reflection upon the characteristics of the above mentioned women reveal that among the different deeds of Ashi, confering fortune and blessing are the main attributes reaching these women, and more often these rewards are in conncection with kingdom or coming into power of a king or a warrior.
ملخص الجهاز:
با بررسی عمل کرد دقیق تعدادی از زنان شاهنامه ، میتوان به ویژگی یا ویژگیهای مشترکی میان آن ها و ایزدبانو اشی دست یافت که این موضوع ، به حضور همیشگی و جریان پیوستۀ اساطیر در حماسۀ ملی ایران دلالت دارد.
همان گونه که پیش تر نیز اشاره شد،َ اشی در بسیاری از متون با لقب گنجور معرفی میشود و این بیان گر مهم ترین کارکرد اوست : «هوم های مزداقدرت ، ردان پاکی، پالاییدة سروش نیک آن که باَ ارت گنجور هم راه است ، میباید در این جا هماره کوشا باشد» (یسنا، یسن ٢٧، بند ٦).
با توجه به نقش فرانک در پرورش و یاریرساندن به فریدون به عنوان یکی از شهریاران بسیار مهم شاهنامه که به پادشاهی پتیاره ای چون ضحاک پایان میبخشد و نقش یاریگری و سپس برکت بخشی او پس از پیروزی فرزند خود، میتوان کردار او را با خویش کاریهای اشی تطبیق داد.
برایند تحقیق نشان میدهد که زنانی مثل فرانک ، فرنگیس ، جریره ، همای، گلنار، کنیز داستان شاپور و بوران دخت ، تجلی و تکرار کردار و رفتارَ اشی در یاری - رساندن شهریاران برای رسیدن به قدرت یا یاریرساندن به دیگران در زمان پادشاهی خود، آوردن ثروت و اسب از سرزمین های بیگانه برای ایران و ایرانیان و مهربانی نسبت به دوستان خود هستند.
Tehran: Institute of Humanities and Cultural Studies.
Yahaghi, Mohammad Jafar, )2010(, Culture of Myths and Fictional References in Persian Literature, Tehran: Institute of Cultural Studies and Research.
(
, 
, 
)
