خلاصة:
از مهمترین روشهای شناخت معنای واژهای در زبان، استفاده از مفاهیم همنشین و جانشین آن واژه است. دیدگاه معناشناختی با توجه به روابط همنشینی و جانشینی، میتواند دیدگاه قرآن و روایات را درباره مفاهیم اخلاقی و ارزشی تبیین کند. عفت واژهاى است که بر گونهای از بازدارندگی و خویشتنداری در انجام فعل حرام و زشت یا گدایی و درخواست بیمورد دلالت دارد. مقاله حاضر با استفاده از روش توصیفی – تحلیلی و گردآوری اطلاعات بهصورت کتابخانهای با تأکید بر حوزه معناشناختی به بررسی واژه عفت درآیات و روایات پرداخته و با عنایت به روابط مفهومی عفت با دیگر مفاهیم همنشین و جانشین، گستره معنایی این واژه و مفاهیم نو و کارآمد و چرایی همنشینی و جانشینی این واژگان را بهجای عفت بیان کرده که برای تعیین حدودوثغور این واژه و جلوگیری از سوءبرداشتهای شخصی ضروری است. بر اساس یافتههای این پژوهش تعدادی از مفاهیم همچون هتک، حرص، شهوترانی و گدایی مفاهیم متقابل عفت هستند و قناعت، نشانه اسلام و تشیع، غیرت، عقل و بهترین عبادت، مفاهیم غیرمتقابل و همنشین عفت هستند که ارتباط معنایی وثیقی با عفت دارند و واژههای کف، امتناع، صبر و حفظ و آیات یا جملاتی در قرآن کریم جانشین واژه عفت هستند.
in explaining semantics of the word chastity in the holy qur'an and hadiths, chastity implies a kind of restraint and continence performing a forbidden and ugly act or begging and unnecessary request with action with certain limits. the present study is filled with statistical method – quantitatively and linguistic context in appropriate verses and traditions based on the concept of chastity with other concepts relevant to this term while using descriptive - analytic method in addition to establish the position of modesty in connection with the concepts of qur'an and traditions ,has recognized certain words and related lexemes to morality it is widely stated with different functions. collocations in two categories of mutual context and non-synonymous words reviewed and words rape, greed, lust, begging, signs of islam and shiism, zeal wisdom and the best worship was, and words restraint, refusal ,patience and retention in some ways they are some of the expressions used as substituents for chastity. but the word chastity preferable to substitute words in order to express the concept comprehensively and restrictively..
ملخص الجهاز:
(نور،٦٠) در روایات نیز عفت با معانی و مصادیق متفاوت عنوان شـده اسـت : معنـای قناعـت ، حیـا و رعایت ادب در سخن و ارتباطات اجتماعی، غیور بودن و مصادیق بهترین عبادت ، مقامی بالاتر از شهادت ، زیور و زینت بلا و فقر اخـلاق زیرکـان ، بهتـرین فتـوت و مردانگـی، برتـرین خصـلت ، پارسایی، برترین صفت مردان شرافتمند، زکات زیبایی، قناعـت ، غیـرت و عقلانیـت (سـه ریشـه عفت )، یکی از فضائل چهارگانه حکمت ، عفت ، شجاعت ، عدل ؛ لذا بـا توجـه بـه تعـدد واژه هـای هم نشین و جانشین این واژه در مقاله حاضر صرفاً به واژه هـای متقابـل عفـت ، هتـک ، سـؤال از دیگران ، حرص و شهوت رانی و واژه های هم نشین ، قناعت ، علامت اسلام و تشیع ، عقـل ، نفـس ، بهترین عبادت و غیرت و به واژه های جانشین کف ، امتناع ، حفظ و صبر پرداخته میشود.
پیشینه پژوهش پیشینه عام بررسی لغوی واژه عفت در بسیاری از کتاب های لغت انجام شده است که میتوان به معجم مقاییس اللغه ابن فارس (١٤٠٤)، لسان العرب ابن منظور (١٤١٤)، الصـحاح جـوهری (١٣٧٦ ق )، المفردات راغب اصفهانی (١٣٧٤ ش )، کتاب العین فراهیـدی (١٤٠٩ ق )، قـاموس قـرآن قرشـی (١٣٧١)، المصباح المنیر قیومی (١٤١٤ ق )، جمهره اللغه ابن درید (١٩٨٨ م )، اشـاره نمـود کـه در جهت لغت شناسی بسیار از این منابع بهره برده شده است .