خلاصة:
مطالعات بیشماری تاکنون در مورد معماری مساجد انجام شده است که هدف اصلی آن‌ها یافتن قدیمی‌ترین عناصر
معماری موجود در شکل‌گیری مساجد.» تاریخ‌یابی و تشخیص تحولات کالبدی در دوره‌های متفاوت بوده است. طراحی
مساجد در ایران از آغاز دارای یک روند مستمر و متداوم بوده اما امروزه از جهت سبک‌های طراحی معماری اکثرا دارای
چهره‌ای یکسان و البته یکنواخت می‌باشد. حال این پرسش مطرح می‌شود که آیا شایسته انسان مسلمان به عنوان خلیفه
خدا روی زمین هست که با وجود روح خلاقه و فطرت زیبایی دوست خویش همواره در مکانی یکنواخت جهت عبادت
حضور یابد؟ به نظر می‌رسد که در طراحی معماری مساجد توجه به نوگرایی در عناصر کالبدی و اجتناب از تقلید کورکورانه
کالبدی گذشته باید مورد توجه باشدء البته میزان و نحوه نوگرایی در طراحی مساجد باید با توجه به بازه زمانی و بستر
مکانی در هر مسجدی به دقت لحاظ گردد تا برای مخاطبانش دارای چهره ی کالبدی آشنا باشد (که از موارد مهم در
طراحی معماری مساجد است). در مرحله اول این تحقیق به بررسی محاسن و معایب تکرار شکلی مساجد از منظر فرم و
فضا پرداخته شده سپس نمونه‌هایی انتخابی از مساجد معاصر ایران و جهان ارزیابی گردیده و در نهایت رویکرد‌های نو
در طراحی مساجد معاصر ایران تحلیل می‌گردد. انتظار می‌رود نتایج این تحقیق زمینهای باشد برای دستیابی به
شناسایی دقیق تر تحولات ساختار فضایی مساجد و تاثیری در روند فعالیت‌های پژوهشی آینده در این رابطه داشته باشد.
There have been numerous studies over the architectural of mosques so far which their main goal is to find the earliest existing architectural elements in shaping the mosques , historical discovery and the recognition of body developments in different eras. Mosques designing in iran has endured a constant and continuous trend, but with respect to architectural designing styles, it has generally experienced familiar and monotonous face. Now this question is put before us; Is it appropriate for a muslim man as the god's successor on the earth, to pray in a monotonous place in spite of his creative mind and beauty-seeking nature? It seems paing attention to modernism in skeletal elements and preventing from blindly imitating of the past skeleton, should be noticed in designing the mosques architecture, of course the degree and the method of modernism in mosques designing, should be evaluated in each mosque with regard to time and place atmosphere, in order to gain a familiar skeletal face for its viewers and that is a prominent point in mosques architectural designing. In the first phase of research, the advantages and disadvantages of form repetition in mosques, with respect to form and space, has been articulated, then some selected samples of Iran contemporary mosques and also the world's have been evaluated and at the end, the new approaches in designing Iran contemporay mosques is analysed .We expect the outcomes of this research to facilitate the access to the more exact recognition of mosques spacial structure developments and to influence the upcoming relevant research efforts.
ملخص الجهاز:
حال این پرسش مطرح می‌شود که آیا شایسته انسان مسلمان به عنوان خلیفه خدا روی زمین هست که با وجود روح خلاقه و فطرت زیبایی دوست خویش همواره در مکانی یکنواخت جهت عبادت حضور یابد؟ به نظر می‌رسد که در طراحی معماری مساجد توجه به نوگرایی در عناصر کالبدی و اجتناب از تقلید کورکورانه کالبدی گذشته باید مورد توجه باشد، البته میزان و نحوه نوگرایی در طراحی مساجد باید با توجه به بازه زمانی و بستر مکانی در هر مسجدی به دقت لحاظ گردد تا برای مخاطبانش دارای چهره ی کالبدی آشنا باشد (که از موارد مهم در طراحی معماری مساجد است).
حال پرسشی جهت هدف پژوهش حاضر در ذهن مطرح می‌شود که خاستگاه، نحوه و میزان خلاقیت و نوگرایی در طراحی معماری مساجد معاصر ایران باید چگونه باشد؟ 2- مواد و روش در ایران تعداد بیشماری مسجد وجود دارد که انواع رویکرد های طراحی در ساخت آن ها به کارگرفته شده است و چه بسا دسته بندی آن ها در چند مقوله ممکن نباشد.
مسجد الجواد, به نظر می رسد با توجه به میزان و نحوه نوگرایی و عدم استفاده از عناصر آشنا برای مخاطب نمی تواند در بازه مکانی- زمانی خود مناسب باشد زیرا سرعت تغییرات اعمال شده در طرح بالاست.
مسجد سفید شرف الدین, به نظر می رسد با توجه قرار گیری در بوسنی که پیشینه وسابقه تاریخی کمتری به نسبت ایران در آن بستر مکانی در این زمینه وجود دارد شاید طرح تا حدودی مناسب باشد اما سرعت تغییرات عناصر کالبدی طرحهایی نظیر این مسجد برای اجرا در ایران در زمان حاضر بالاست و برای مخاطب نا آشنا خواهد بود.
(
, 
, 
)
