تحلیل چگونگی ارتباط قرارداد و واقعیّت (نقدی بر اندیشه اعتباری کانت در باب مبنای اعتبار قرارداد) مقالة

مطالعات فقه و حقوق اسلامی پاییز 1402 - شماره 32 ، ب (Ministry of Science/ISC (‎22 صفحة - من 227 إلی 248 )

الکلمات المفتاحية: قرارداد کانت واقعیّت اراده گرایی Voluntarism Kant contract reality اراده عقد واقع اعتباری اراده انسانی

fa en

خلاصة:

قرارداد، ماهیّت اعتباری برخاسته از اراده انسانی است که با واقعیّت های تجربی و اجتماعی که موطن آنها عالم واقع است متفاوت می باشد. مسأله این است که قرارداد تا چه میزان با واقعیّت مرتبط است؟ آیا می توان آن را تابع محض واقعیّت دانست؟ حیات و ممات قرارداد در اندیشه اراده گرای کانت تا چه میزان تحت الشعاع واقعیّت های خارجی است؟ اراده انسانی تا چه حدّ در انعقاد قرارداد، نقش مؤثّر دارد؟ اندیشه اراده گرای محض چه آثاری را از خود بجا خواهد گذاشت؟ از منظر اراده گرایان، قرارداد بر واقعیّت استعلا داشته و خاستگاه قرارداد اراده انسانی است و از واقعیّت تجربی و اجتماعی نمی توان به عنوان مبنای قرارداد یاد کرد. اصل انصاف و قاعده لاحرج در این رویکرد، کاربردی ندارد. اراده گرایی محض، ضمن حفظ استحکام و استواری قرارداد و تضمین بقاء آن در هر شرایط زمانی و مکانی، جمود و خشکی حاکم بر قرارداد را نمودار می سازد. در این دیدگاه، حیات و ممات قرارداد، تابع محض اراده متعاقدین است و اراده انسانی نقش خالقیّت خود را حفظ خواهد کرد و جنبه ابزاری ندارد. اینجاست که فایده تجهیز انسان به قوّه عقل و اراده، نمودار می شود و اصل حاکمیّت اراده، نقش زیربنایی خود در انعقاد قرارداد را ایفا خواهد کرد. رابطه معاملاتی افراد اقتضا دارد اندیشه اراده گرایی محض تعدیل گردد و از واقعیّت تجربی و اجتماعی نیز غافل نبود. اثبات گرایی میانه، مدّعی تأثیرپذیری قرارداد از واقعیّت است که تعدیل کننده اندیشه اراده گرای محض در قراردادهاست.

ملخص الجهاز:

مسأله اين است که مبناي قرارداد چيست و آيا بين قرارداد و واقعيت ، تعامل وجود دارد يا خير؟ به عبارت ديگر، آيا قرارداد جنبه اعتباري محض دارد و از واقعيت تجربي و اجتماعي فارغ است يا با واقعيت ها مرتبط است ؟ در صورت وجود ارتباط ، قرارداد تا چه ميزان از واقعيت تأثيرپذيري دارد؟ اگر قرارداد در يک شرايط زماني و مکاني و براساس واقعيت هاي تجربي و اجتماعي موجود منعقد شده باشد و بعدا شرايط و مقتضيات موجود در زمان تشکيل عقد که از آن به واقعيت خارجي تعبير مي شود تغيير يابد آيا قرارداد نيز تغيير خواهد يافت يا بدون تأثيرپذيري از آن واقعيت ها، به قوت خود باقي است و تغيير در واقعيت ها نمي تواند امر اعتباري قراردادي را تحت الشعاع قرار دهد؟ تبيين ارتباط اين دو، چه آثاري را در عمل به همراه خواهد داشت ؟ براي نمونه ، اگر قراردادي مبني بر ساخت يک واحد آپارتمان منعقد گردد و مقرر شود که متعهد، ظرف مدت دو سال آن را تحويل دهد ولي بعدا با تغيير و نوسانات اقتصادي مواجه شود آيا قرارداد به قوت خود باقي است يا خير؟ همچنين اگر در عالم واقع ، علت هميشه بر معلول مقدم است آيا در عالم قرارداد هم اينگونه است ؟ در اين رابطه ، دو رويکرد واقع گرا و اراده گرا وجود دارد (٣١-٣٠ :٢٠١٩ ,Deligiorgi).

استلام ملف الإرجاع :
(پژوهیار, , , )

تحميل
تحميل HTML

رابط قصير:

صفحة:

دخول / الاشتراک

تحتاج الدخول لعرض محتوى المقالة. إذا لم تكن عضوًا ، فتابع من الجزء الاشتراک.

دخول