خلاصة:
موقعیت جغرافیایی البرز در جنوب دریای کاسپی، بین قفقاز در غرب و آسیای میانه در شرق، همراه با تنوع چشمگیر زیست محیطی آن، باعث شده این منطقه نقش مهمی در پراکنش جوامع انسانی پارینه سنگی و فرهنگ های آنها طی پلیستوسن بازی کند. بر اساس یافته های موجود انسان ریخت ها حداقل از اواخر دوره پارینه سنگی قدیم در این منطقه حضور داشته اند. هرچند با توجه به کشفیات دمانیسی در قفقاز این احتمال قویا وجود دارد که طی گسترش نخستین موج جمعیتی انسان راست قامت از آفریقا به آسیا، این انسان ریخت ها وارد منطقه البرز نیز شده باشند. غار دربند رشی در البرز مرکزی نشان می دهد که همانند جنوب قفقاز، در البرز نیز شماری از غارها بصورت متناوب مورد استفاده گروه های شکارگر-گردآور و خرس های غار بوده اند. با توجه به یافته های غار کیارام، یرشلمان، بوزیر و چند محوطه باز دیگر، گروه های شکارگر-گردآور پارینه سنگی میانی در اکثر نواحی البرز حضور داشته اند. آغاز این دوره در البرز با توجه به سالیابی های آزیخ احتمالا در حدود 200 هزار سال پیش و پایان آن با توجه به یافته های زاگرس احتمالا در حدود 40 هزار سال پیش بوده است. وجود گونه های منطبق با محیط های جنگلی و نیمه جنگلی مثل گوزن (مرال)، گاو وحشی و خرس در مکان های کاوش شده نشان می دهد که این سکونت ها احتمالا مربوط به دوره میان یخچالی یا یک میان دوره ی کم یخبندان آشکوب ایزوتوپی 5 هستند که در چارچوب زمانی تقریبی بین 128 هزار سال تا حدود 70 هزار سال پیش جای می گیرند.
Alborz’s geographical position on the way between the Caucasus region to the west and the Central Asia
to the east and its great ecological diversity make it a key region for understanding human population
movements and their cultures during Pleistocene. The Caspian coastal plain and large and permanent
rivers with their tributaries combined with general marked environmental variations in this region supported
a diverse fauna and flora during most of the Pleistocene which in turn provided rich ground for
human exploitation.
Darband finds indicate that hominins have been present in the region since at least Middle Pleistocene.
Evidence for Middle Paleolithic occupation of Alborz is known from a number of cave and open-air sites
among which three cave sites have been tested or excavated. These sites are Kiaram, Yarshalman and
Buzeir caves that have yielded Mousterian lithic artifacts in association with faunal remains. Presence of
woodlands or open woodlands species such as red deer, aurochs and bears in the faunal assemblages of
these sites indicates that these Middle Paleolithic occupations may have been related to the interglacial
or interstadials periods.
Archaeological, faunal and botanical remains from some of these sites along Alborz and south of the
Caucasus Mountains provide an opportunity to reconstruct changes in environment from at least late
Middle Pleistocene until the late Upper Pleistocene.