خلاصة:
واژه مترادف مینیاتور در فارسی «نقش کوچک»،«ریزه نگاری» و
تا یک قرن پیش شبیه سازی گفته میشد. پژوهشگران پیدایش این هنر
را تا دورة ساسانی ردیابی نموده اند. در کتب پیروان مانی این هنر وسیلۀ
تبلیغ مذهبی بوده از قرون گذشته کتابهای خطی مصور در زمینۀ حماسه
های ملی و یا داستانها باقی مانده است، بنابر این میتوان گفت که مصور
ساختن حماسه های میهنی از شعایر ملی ایرانیان بوده است. از قرون
سیزدهم و چهاردهم میلادی آثار هنری طراز اول هنرمندان ایرانی به
ظهور رسید. با ظهور کمال الدین بهزاد در سدة نهم هجری نقاشی کلاسیک
ایرانی به حد کمال رسید. پس از بهزاد دهها نقاشان بنام پدید آمدند که از
رضا عباسی میرک، مظفر علی، قاسمعلی و سلطان محمد میتوان اسم
برد. در قرن اخیر استاد حسین بهزاد برجستهترین مینیاتوریست بود که
این هنر ملی را در جهان بلند آوازه ساخت.
ملخص الجهاز:
» با دلايلي که در دست است مي توان يقين حاصل کرد که در زمان ساسانيان مکتب صحيحي براي نقاشي در ايران وجود داشته ولي اين هنر بيشتر از آنچه که طبيعت و حقايق عيني را منعکس سازد به مجسم ساختن افکار و خيالات پرداخته است .
بازيل گري در اين مورد که اول بار نقاشي در ايران چه گونه به وجود آمد مي نويسد: « از آنجا هيچگونه دليل علمي بارز و مثبتي در دست نيست مي توان تصور کرد که خواندن حماسه هاي ملي در هنر مندان اوليه احساساتي عميق ايجاد مي کرده و اين قدرت تصور به نسلهاي بعد منتقل شده و کم کم هنرمندان اوليه تحت تاثير حماسه هاي ميهني قرار گرفته اند و با شکل دادن به افکار و احساسات خود و نقش آنها بر روي سنگها و ديواره ها، هنر نقاشي را در اين کشور به وجود آوردند.
از مبحث پيدايش نقاشي که بگذريم به مطلب مهم ديگري مي رسيم و آن اين است که چه گونه يک مکتب نقاشي ثابت و پايدار که در مدت سيصد سال در ايران به اعلاء ترين درجه ظرافت و هنر رسيد و اصالت خود را به جهانيان اعلام نمود و با سبکي که تاکنون يگانه و منحصر به فرد و ممتاز است در اين کشور به ظهور رسيد؟ پاسخ اين سوال را که قابل تحقيق و تعمق فراوان است مسلما در تاريخ سياسي ايران نمي توان يافت زيرا اين تحقيق از نظر روانشناسي نه تنها شامل خود هنرمندان ، بلکه هنر دوستان نيز مي شود که اين هنرمندان را در پرتو عنايت خود داشتند و اين آثار به واسطه حمايتشان به وجود آمده .