خلاصة:
قدرت‌گیری شاه‌اسماعیل صفوی (930-907ق) و تشکیل سلسلۀ صفویان، یکی از مهم‌ترین حوادث تاریخ ایران محسوب می‌شود. مورخان دورۀ صفوی به‌طور ویژه به این حادثه توجه کرده‌اند و درنتیجه، به یکی از محورهای مهم تاریخ‌نگاری صفویان تبدیل شده است. مهم‌ترین و غالب‌ترین دیدگاه حاکم بر بازتاب این حادثه در جریان تاریخ‌نگاری صفویان، ارائۀ روایت دینی و مذهبی از این رویداد بوده است. این نوع نگاه، متأثر از نگرش دینی حاکم بر جریان تاریخ‌نگاری ایران به‌طور عام و ماهیت مذهبی صفویان به‌صورت خاص بوده و در همین راستا، استفاده از آیات قرآن کریم مهم‌ترین محور روایت مورخان صفوی از قدرت‌گیری شاه‌اسماعیل قرار گرفته است. مسئلۀ اصلی این پژوه، بررسی نقش آیات قرآن در روایت تاریخ‌نگاری صفویان از قدرت‌گیری شاه‌اسماعیل است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که روایت آیه‌نگارانۀ مورخان صفوی از قدرت‌گیری شاه‌اسماعیل در پنج مؤلفه انعکاس یافته است: مشروعیت‌بخشی به حکومت، روایت آیه‌نگارانه از پیروزی‌های شاه‌اسماعیل، توصیف مخالفان، ایجاد شباهت میان احوال شاه‌اسماعیل و پیامبران الهی و درنهایت، توجیه اقدامات اغلب خشن شاه‌اسماعیل. مشروعیت‌بخشی مهم‌ترین دغدغۀ مورخان صفوی بود و دو محور داشت: نخست مشروعیت دادن به کلیت حکومت صفویان و دوم مشروعیت‌بخشی به حکومت و اقدامات شاه‌اسماعیل. مورخان صفوی در همین جهت تلاش داشتند از آیات همسو با این اهداف استفاده کنند.
یمثل اعتاء شاه اسماعیل) 907 - 930 ق( العرش الصفوی وتاسیس الدوله الصفویه اهم
الاحداث فی تاریخ ایران. وقد اولی مورخو العهد الصفوی بهذه الحادثه اهتماما خاصا
فاصبحت احدی المحاور الهامه فی الکتابه التاریخیه الصفویه. هذا وان اهم رویه کانت
تحکم علی انعکاس هذه الحادثه فی مسار الکتابه التاریخیه الصفویه واکثرها هیمنه هی
سردهذه الحادثه کحدیث دینی. وقد تاثرت هذه الرویه بالموقف الدینی الذی کان یحکم
بشکل عام مسار الکتابه التاریخیه فی ایران وطبیعه الدوله الصفویه الدینیه بشکل خاص
ولذلک اصبح استخدام ایات القران المحور الاهم فی سرد المورخین الصفویین عن اعتاء
شاه اسماعیل السلطه. هذا والاشکالیه الاساسیه للبحث الحاضر هی دراسه دور ایات القران
فی روایه الکتابه التاریخیه الصفویه عن سلطه شاه اسماعیل. توضح نتايج البحث ان سرد
المورخین الصفویین عن سلطه شاه اسماعیل ایه تنعکس فی خمسه عناصر: اضفاء الشرعیه
علی الدوله، وسرد انتصارات شاه اسماعیل ایه، ووصف المعارضین، وخلق اوجه تشابه بین
حالات شاه اسماعیل والانبیاء، واخیرا، تبریر تصرفات شاه اسماعیل التی کانت فی کثیر من
الاحیان بعنف. کان اضفاء الشرعیه یعد الشغل الشاغل للمورخین الصفویین وله محوران:
الاول اضفاء الشرعیه علی الدوله الصفویه باکملها، والثانی، اضفاء الشرعیه علی سلطه شاه
اسماعیل وتصرفاته. فسعی مورخو الدوله الصفویه الی توظیف ایات توافق هذه الاهداف.
The rise to power of Shah Ismail Safavid(930-907 AH)has been especially noticed by historians of the Safavid period and has become one of the important axes of Safavid historiography. The most important and dominant point of view that dominated the historiography of the Safavids in the reflection of this incident was the presentation of a religious narrative of this event. This type of view was influenced by the religious attitude governing the course of Iranian historiography in general and the religious nature of the Safavids in particular, and in this regard, the use of verses from the Holy Quran was the most important focus of the Safavid historians' narration of Shah Ismail's rise to power.The main issue of this research is that what role did the Qur'an verses play in the Safavid historiography of Shah Ismail's rise to power?In this research, those sources that had an iconographic narrative of Shah Ismail's rise to power were used, and it should be kept in mind that some sources of the Safavid period, especially the later sources, did not have an iconographic approach to this event.The findings of the research show that the Safavid historians' epic narrative of Shah Ismail's rise to power is reflected in five components: the issue of legitimizing the government, the epic narrative of Shah Ismail's victories, the description of the opponents, and creating similarities between the conditions of the Shah. Ismail and the divine prophets and finally the justification of Shah Ismail's actions, which were mostly violent.
(
, 
, 
)
