خلاصة:
ادب السجون هو فرع من فروع الادب الغنائی الذی اوجدته الظروف السیاسیه والاجتماعیه فی مختلف المجتمعات، کما هو تعبیر عن المشاعر الصادقه للذین اعتقلوا بسبب دعوتهم للحریه، فتعرضوا للتعذیب والاضطهاد. من هولاء الکتاب المعاصرین فی الادبین الفارسی والعربی الذین کانت لکتاباتهم بصمه واضحه فی هذا المجال هما عبدالرحمن مجید الربیعی المولود عام 1939م ورضا براهنی المولود عام 1935 م. روایه "الوشم" هی تجسید لانحسار بعض التیارات السیاسیه کالحزب الشیوعی فی العراق بعد هزیمه اول حکومه جمهوریه فی هذا البلد.کما ان روایه "بعد از عروسی چه گذشت"، تصویر للمواجهات العنیفه والمسیئه لعملاء السافاک للسجناء السیاسیین. فعکست هذه الروایه صوره للوضع السیاسی فی عهد محمد رضا بهلوی. قامت هذه الدراسه، فی إطار المنهج الوصفی-التحلیلی وعلی اساس المدرسه الامریکیه للادب المقارن، بمقارنه الروایتین من منظور ادب السجون. فنتائج هذه الدراسه تبدی غرض الکاتبین من کتابه هذه الروایتین وهو تصویر المجال الفکری وکیفیه تعامل الحکومات مع المثقفین فی إیران والعراق. لکن الفرق فی الوضع السیاسی للبلدین ادی إلی نهایات مختلفه لابطال الروایتین.
ادبیات زندان یکی از شاخههای ادب غنایی است که به فراخور شرایط سیاسی و اجتماعی جوامع گوناگون شکل
گرفته و روایتگر احساسات صادقانه کسانی است که غالبا بهجرم ازادیخواهی اسیر شده و مورد ازار و شکنجه
قرار گرفتهاند. رضا براهنی (1314ش) و عبد الرحمن مجید الربیعی (1939م)» از نویسندگان معاصر ادبیات فارسی
و عربی هستند که در این حوزه صاحب اثر میباشند. رمان الوشم تصویری از شکست و سرخوردگی برخی از
جریانهای سیاسی به ویژه حزب کمونیست عراقرا پس از شکست اولین حکومت جمهوری در این کشور ارايه داده
است. رمان بعد از عروسی چه گذشت نیز به شرح برخوردهای خشنونتبار و توهینامیز ماموران ساواک با
زندانیان سیاسی در قالب شخصیت رحمت شهیر پرداخته و تصویری از فضای سیاسی دوران محمدرضا پهلوی را
منعکس کرده است. پژوهش حاضر با روش توصیفی - تحلیلی و براساس مکتب امریکایی ادبیات تطبیقیء به
بررسی و تحلیل مقایسهای دو رمان برگزیده از منظر ادبیات زندان پرداخته و به این نتیجه دست می یابد که
هدف هر دو نویسنده از نگارش این رمانها ترسیم فضای روشنفکری و نحو تعامل حکومتها با روشنفکران در
ایران و عراق بوده؛ با این تفاوت که اختلاف در شرایط سیاسی دو کشورء فرجامهای متفاوتی را برای قهرمانان رقم
زده است.
Prison literature is one of the branches of literary criticism that has been shaped by various political and social currents and narrating the sincere feelings of those who have often been detainedand persecuted for seeking freedom. Reza Barahani (1935) and Abdul RahmanMajeed al-Rubaie (1939) are the contemporary writers of Persian and Arabic literature who are pioneer in this field. The novel Bad az Arose cheGozasht(What happened after the Wedding) describes the harsh and insulting attitudes of SAVAK officers with political prisoners in the form of noble character Shahir and reflects the political atmosphere in the era of Mohammad Reza Pahlavi. The novel Alvashm also presents an image of the defeat of the first republican system and the return of tyranny to Iraqi society between 1958 and 1963, in the form of Karim al-Nasri's personality. The present study, using a descriptive-analytical method and based on the American Comparative Literature School, examins and compares the two selected novels from the perspective of the prisonliterature and concludes that the purpose of both writers was to draw the intellectual space and the way governments then interacted with intellectuals in Iran and Iraq, with this difference that the political condition of the two countries have brought different outcomes for the heroes.