مادّه تاریخ سرایی و شاعران سبک هندی(مطالعه موردی: بیدل دهلوی و محتشم کاشانی) مقالة

دانش (مرکز تحقیقات فارسی ایران و پاکستان) بهار و تابستان 1396- شماره 128 و 129 (‎16 صفحة - من 64 إلی 79 )

الکلمات المفتاحية: قطعه سبک هندی محتشم کاشانی بیدل دهلوی مادّه تاریخ تاریخ شاعر شاعران سبک هندی شعر فن

خلاصة:

از قرن هفتم هجری وقایع و رویدادهای دگرگون کننده‌ای در تاریخ ایرانء ادبیات فارسی را تحت تاثیر قرار داد. رویکرد ویژة شاعران به فتی‌پردازی یکی از آن تاثیرات است و تاریخ‌گویی - ماده‌تاریخ‌سرایی (یا ماده‌تاریخ‌سازی) - یکی از انواع فنی پردازی است. فن یا هنری که به ویژه در قرون متاخرتر (هشت و نه هجری) هیچ شاعری نباید از آن بی‌بهره می‌بود. به طبع, شاعران سبک هندی نیز که نازک‌خیالان و صاحبان طرز تازه بودند از پرداختن به ماده تاریخ خود را محروم نکردند و در قوالب دیگر شعری به غیر از غزل به ماده‌تاریخ‌سرایی پرداختند. در این جستار برایی نمونه مادّه تاریخ های بیدل دهلوی و محتشم کاشانی در سه ساحت زبانی، ادبی - بلاغی، محتوایی بررسی می شود تا کیفیّت شاعری آنان در این فن بازنموده گردد و دقّت ها و ظرافت های بیانی و لطایف هنری آنان در این زمینه نیز روشن شود. از آنجا که عمده پژوهش های سبک هندی بر قالب غزل بنا شده است؛ جای خالی چنین پژوهش هایی که قوالب دیگر و در نتیجه فنون دیگر را در این سبک بررسی میکند، به وضوح به چشم می خورد.

ملخص الجهاز:

ماده تاريخ سرايي و شاعران سبک هندي (مطالعه موردي: بيدل دهلوي و محتشم کاشاني )  زهره اله دادي دستجردي چکيده از قرن هفتم هجري وقايع و رويدادهاي دگرگون کننده اي در تاريخ ايران ، ادبيات فارسي را تحت تأثير قرار داد. که بيشتر جهت «تفنن يا نمايش اقتدار»(شميسا، ١٣٨١: ٩٣) بوده است ؛ ماده تاريخ سرايي نيز علاوه بر بار معنايي ـ محتوايي و هدف کارکردي خود، از آنجا که اعداد و حساب جمل را وارد شعر کرده است دراين حيطه قرار ميگيرد و در قرن هشتم و نهم هجري شايع تر شده و در قرن دهم به اوج رواج خود ميرسد. عشقي آن نخل خردپرور بستان سخن که به سيل اجل از دهر برآمد بيخش ميشنيدم ز چپ و راست که عشقي عشقي متفکر چو شدم بود همان تاريخش (محتشم ، ٥٢٧) ناگاه سمند جان بهر سفر عقبي منصوري شاعر تاخت و ز دهر مسافر شد اين طرفه که نام او منصوري شاعر بود تاريخ وفاتش نيز منصوري شاعر شد (محتشم ، ٦٠١) بيدل آن روزي که عبدالخالق از باغ قدم در بهارستان امکان داد عرض رنگ نور اين سه تاريخ از مواليد کمالش کرد گل انتخاب الله و ذات واحد و جاه ظهور (بيدل ،٢٩٨) کرد بنياد اين بناي معرفت سيد نواز تا شود از سجده اش روشن نجات هر فريق بهر تاريخش ز جمع قدسيان کردم سوال هاتفي ناگاه گفت : آيينۀ بيت العتيق (بيدل ، ٣٠٠) طبقه بندي موضوعي ماده تاريخ ها از فحواي ماده تاريخ هاي محتشم کاشاني اينگونه به نظر ميرسد که درصد بالايي از قطعات وي به پيشنهاد دوستان و آشنايان سروده شده و فرمايشي و سفارشي است ؛ اما بيدل دهلوي کمتر چنين ماده تاريخ هايي دارد.

استلام ملف الإرجاع :
(پژوهیار, , , )

تحميل
تحميل HTML

رابط قصير:

صفحة: