خلاصة:
دلایل تاریخی و نوشتههای زیادی وجود دارد که نشان میدهد رژیم مشروطه سلطنتی براساس نوعی پیوستگی و تداوم زیربنایی با آرمانهای جریانهای شبهروشنفکری سکولار ایران از میرزا ملکم خان ناظم الدوله به بعد قرار دارد که آرزوی آنها تبدیل نظام ایلاتی سلطنت قاجاریه به یک رژیم دیکتاتوری قانونی شبیه به پارهای از نظامهای مشروطه سلطنتی اروپا بود.رژیمی که متکی به پایگاه طبقاتی رجال سیاسی متشکل از زمینداران،سرمایهداران،صاحبان صنایع،مالکان بزرگ،بانکداران و قشرها میشد که خود را میراثدار اندیشههای مدرن میدانستند.قیام پانزده خرداد در سال 1342 به نوعی اعتراض علیه سیاستهایی بود که این جریان در طول حاکمیت خود از مشروطه به بعد در ایران اجرا کردند. بازخوانی فلسفی و اجتماعی حاکمیت این جریان یکی از فرازهای مهم تاریخ دوران معاصر است که کمتر بدان پرداخته شده است.در این مقاله نویسنده تلاش میکند از زاویه آرمانهای نهضت امام خمینی، عملکرد نظام مشروطه سلطنتی و جریان شبهروشنفکری وابسته به آن را نقد و ارزیابی کند.
ملخص الجهاز:
"اما چند سال بعد دیدم ممکن است این املاک را دولتیهای پدرسوخته بالا بکشند،آنها را پس گرفتم،و بخش کوچکی را برای عوامفریبی به روستاییان واگذار کردم و بقیه را نیز پس از قطعهبندی و سندسازی به دوستان و هواداران خود به قیمتی فروختم که من میگفتم و کسی هم جرأت مخالفت نداشت بنابراین ملاحظه میشود که اگرچه من این کار خداپسندانه را به نام اصلاحات ارضی انجام ندادم ولی میتوان شاه ایران را یکی از پیشقراولان این حرکت به حساب آورد.
(به تصویر صفحه مراجعه شود) فضای جهانی بهگونهای آماده شد که همه تصور میکردند قیام روحانیت علیه امریکا، اسرائیل و نظام شاهنشاهی بهخاطر مخالفت آنها با هرگونه اصلاحات اجتماعی در داخل کشور است و این برای من پیروزی بزرگی بود تا بتوانم در آینده نزدیک بدون اینکه کسی جرأت گذاشتن چوب لای چرخ اصلاحات ما را داشته باشد به اصلاحات موردنظر امریکا در ایران-که به آنها قول داده بودم-بپردازم.
اگرچه اکنون که او را با کمک امریکاییان به ترکیه تبعید کردهام امریکا کمی آرام شدم اما آیا این آرامش برای شاه،امریکا،اسرائیل و از همه مهمتر نظام شاهنشاهی،آرامشی بادوام خواهد بود؟ (به تصویر صفحه مراجعه شود)پرده چهارم:عالمی از نو بباید ساخت وز نو آدمی وقتی در تاریخ 15 آبان 1343 یعنی دو روز پساز تبعید امام به ترکیه راک ول یکی از مأموران وزارت خارجه امریکا در یک نامه غیررسمی به یکی دوستان خود در وزارت خارجه مینویسد: وقایع اخیر که شما در گزارش رسمی از آنها مطلع خواهید شد،موجب خشنودی قلبی من شده است."