خلاصة:
عرفان نام علمی است از علوم الهی که موضوع آن شناخت حق و اسماء و صفات اوست.
راه و روشی را که اهل الله برای شناسایی حق انتخاب کردهاند» عرفان مینامند. عرفاء عقیده
دارند که برای رسیدن به حقیقت بایستی مراحلی را پشت سر گذاشت تا نفس بتواند از حق بر
طبق استعداد شخصی آگاهی یابد. عطار یکی از صوفیای ایرانی است که به شبه قاره پاک و
هند نیامد اما افکار ایشان مسلمانان پاک و هند را تحت تاثیر قرار داد. سلطان باهو نیز از
شاعران عارف قرن یازدهم هجری در شبه قاره است که از افکار عطار تاثیر پذیرفته است.
تمایلات این شاعر به عرفان و تصوف مشهود است. شعر وی شامل درونمایه های ادبی،
اخلاقی، اجتماعی و مضامین بلند عرفانی است. هر دو شاعر به سبب بسیاری از تالیفات خود
معروف هستد. هدف از تحقیق حاضر ارایۀ مضامین و مفاهیم مشترک عرفانی در شعر عطار و
سلطان باهو و میزان تاثیر پذیری سلطان باهو از عطار است که به دلیل کمبود تحقیق در این
زمینه، این موضوع به شکل سزاوار مورد بررسی قرار نگرفته است.
Sufism, also known as (Tasawuf), is the phenomenon of
mysticism inclined in the religion of Islam. It can also be
termed as Islamic Mysticism which is mainly characterized
by values, norms, traditions and practices that began in
historical times. Thus, mysticism depicts how one
recognizes his Creator. It is the path which Sufis have
chosen to find their Creator, Allah. According to the view
of Sufis, truth can be reached by going through certain
stages in which the soul, according to its own domain, can
get the recognition of the ultimate Being, Allah. Attar is
one of the Iranian Sufis who contributed in raising the
contents of mysticism due to which he turned out to be
successful in inspiring the Muslims of that time particularly
future poets and Sufis.
Being a mystic poet of 11th century, Sultan Bahu was
highly impressed by Attar's Mystic thoughts. He was more
into Sufism and Qadiriyya dynasty as these were his major
poetic tendencies. Bahu’s poetic works were full of
literary, moral and social elements. His works were a great
example of mysticism as they threw light upon mystical
contents in many different ways. Mysticism is the
perception of spiritual knowledge which further helps in
awakening one’s soul and filling it up with the light of
awareness regarding one’s Creator. The purpose of the
current research is to put forward a comparative study of
common mystical themes and concepts portrayed in the
poetry of Attar and Sultan Bahu. The idea of mysticism has
been discussed in earlier researches but no researcher has
focused on the comparative study of these particular poets
with regard to mysticism. As less research has been
conducted on this area, it requires more attention and focus
of the researchers
ملخص الجهاز:
افکار عارفانه و اسرار آميز اين عارف بزرگ مورد ستايش بسياري از عرفاي نامدار و شعراي بزرگ سرزمين ايران و مشرق زمين قرار گرفته است که از آن جمله مي توان به موارد زير اشاره کرد : مولوي آنچه گفتم از حقيقت اي عزيز آن شنيدستم هم از عطار نيز هفت شهر عشق را عطار گشت ما هنوز اندر خم يک کوچه ايم عطار روح بود و سنايي دو چشم او ما از پي سنائي و عطار آمديم سلمان ساوجي روز خاور گو سيه شو کآفتاب خاوري رفت تا صبح قيامت خاوران عطار شد عبد الرحمن جامي بوي مشک گفته عطار عالم را گرفت خواجه مزکوم است از آن منکر شود عطار را نعمت الله ولي گمان کج مبر بشنو ز عطار هر آن کو در خدا کم شد خدا نيست صائب خواهد رسيد رتبه صائب به مولوي گر مولوي به رتبه عطار مي رسد شيخ محمود شبستري مرا از شاعري خود عار نايد که در صد قرن چون عطار نيايد اگرچه زين نمط صد عالم اسرار بود يک شمه از دکان عطار مستشرقين و خاورشنان بيگانه نيز مانند مارگريت و اسمث و نيکلسن وقتي به افکار و انديشه هاي ملکوتي اين شخصيت الهي بر ميخورند، در برابر عظمت روح او که اشعارش همه لبالب از حقايق و اسرار و دريايي از معاني و معارف است ناگزير از اعتراف به جلالت معنوي و مقام عرفاني وي مي شوند.