خلاصة:
تاریخ شفاهی، از شیوههای بالنسبه نو پدید در مطالعات تاریخی است که با استفاده از ابزار
طبط صوت و تصویرء» سعی میکند تا خاطرات. مشاهدات و شنیدههای کنشگر یا شاهد یپک
واقعه و رویداد تاریخی را در قالب کلامی» ثبت و ضبط کند.
در داخل ایران در چند دهه اخیرء انبوهی از کتابهای خاطرات در این ژانر تولید شده است.
از نازیآباد تا زندان قصر» از جدیدترین نمونههای منتشر شده تاریخ شفاهی در ایران است
که به خاطرات شفاهی دکتر محسن بهشتیسرشت- پژوهشگر، استاد دانشگاه و سیاستمدار
ایرانی- اختصاص یافته است. یادداشت حاضر کوشیدهاست در کنار معرفی کلّی و توصیف این
اثر نقاط برجسته و متمایزکننده این کتاب از سایر کتابهای مشابه آن را در اینگونه تاریخنگاری
یافته و در حدّ مقدورات یک یادداشت نقد کتاب در اختیار مخاطب بگذارد.
نگارنده معتقداست که دلایلی همچون پرهیز از « فرد محوری» و «راوی مرکزی»؛ تمرکز
بر تصویرگری فضای سیاسی,» اجتماعی و فرهنگی جامعه در آن برهه؛ دوری از شعار و
ایدئولوژیزدگی؛ لحن صادقانه راوی و استفاده بهجا و مناسب از ظرافتهای زبانیای همچون
کنایه و... کتاب حاصر را به متنی ارزشمند و خواندنی بدل کرده که همدلی و همراهی مخاطب
را برانگیخته و او را به بازخوانی تاریخ دو دههی حسّاس از ایران معاصر مجاب میکند.
ملخص الجهاز:
اّما بی گمان ، روایت ها و خاطرات دکتر بهشتی سرشت در فراز و نشیب های چهار دهه پس از انقلاب نیز، مجموعه ای غنی و بی بدیل اســت که در ادامه ی روایت این کتاب ، روایت و جمع آوری آنها نیز از بایسته های ضروری تاریخ شفاهی ایران خواهد بود.
دکتر خزائی در مقدّمه ســه صفحه ای خود با احتراز از پرگویی و توضیح واضحاتی که معمولا در کتاب های تاریخ شــفاهی مشاهده می شوند، به شکلی موجز و بسنده ، نخست ، به موضوعاتی هم چون اهمیت خاطرات و یادداشــت نگاری کنش گران تاریخی ، موج جمع آوری و تدوین خاطرات شــفاهی کنش گران سیاسی ایران معاصر و خصیصه ی اّولیه ی واکنشی بودن آنها در مقابل مصاحبه ها و یادداشت های کارگزاران رژیم پیشین و برخی سران اپوزیسیون خارج کشور پرداخته ، و سپس در مورد کتاب حاضر به نکات مهّمی هم چون روایت تاریخ دهه های ۴۰ و ۵۰ خورشــیدی از دریچه نگاه یک دانشــجوی مذهبی آرمانگرا و فراز و فرودهای تفکّر و کنش وی اشاره کرده و مقدمه را با گزارشی از سیر آماده سازی و تدوین کتاب به پایان می برد.
نگارنده بسیار امیدوار است که این کتاب ، با ادامه ی مصاحبه ها و تکمیل روایات با خاطرات ســال های پس از انقلاب دکتر بهشتی سرشت ؛ به مجموعه ای گران بارتر و کم نظیر تر در ژانر تاریخ شفاهی ایران معاصر بدل شود.