خلاصة:
مالیات ها به سبب وصول سریع، کم هزینه و ثبات درآمدی که دارند، یکی از مهم ترین منابع درآمدی دولت ها به شمار می آیند و سبب روی آوری بسیاری از کشورها به این نوع درآمدها به عنوان درآمد اصلی و پایدار شده اند. مجموع مالیات های مستقیم و غیرمستقیم در قانون بودجه سال 1400، 3252 هزار میلیارد ریال تخمین زده شده است. این رقم مطابق لایحه سال 1401، حدود 5267 هزار میلیارد ریال پیش بینی شده است. به رغم آگاهی و تلاش های بی وقفه در خصوص پررنگ شدن نقش مالیات، نظام مالیاتی در کشور با چالش ها و آسیب های متعددی مواجه است که باید مورد توجه قرار گیرد. یافته های گزارش حاکی از آن است که نرخ مالیات در ایران در ردیف های بودجه ای نسبت به دیگر کشورها پایین است و به سبب ضعف در مراحل تصویب، پیچیدگی قوانین و اجرا شاهد عدم وصول مالیات های مورد نظر دولت هستیم. این گزارش به بررسی چالش های نظام مالیاتی و آسیب شناسی آن پرداخته است. به سبب اهمیت و شدت اثرگذاری این موضوع چه در قالب مسایل خرد و چه مسایل کلان اقتصادی، به ارایه راهکارهای کاربردی به شرح زیر پرداخته ایم.اجرای نظام جامع مالیاتی، بهبود سازوکار های وصول، سامان دهی دستگاه های کارت خوان، حذف معافیت های مالیاتی، ساده سازی و رفع ابهامات قانونی، ثبات قوانین و مقررات و به کارگیری روش های نوین وصول مالیاتی.
ملخص الجهاز:
کاهش حجم صادرات و فروش نفت خام به دنبال تحریمهای اقتصادی طی سالهای اخیر و نیز کاهش شدید قیمتهای جهانی نفت، راه گریزی جز توجه بیشتر به افزایش درآمدهای مالیاتی و وضع پایههای جدید مالیاتی برای دولت باقی نگذاشته است و ازجمله دلایل پیشی گرفتن سهم درآمدهای مالیاتی از سهم درآمدهای حاصل از فروش نفت خام در منابع عمومی را باید در این موضوع جستوجو کرد 1 .
این رقم نسبت به رقم درآمدهای مالیاتی مصوب در قانون بودجه سال 1399 (2045 هزار میلیارد ریال)، از رشد 59درصدی برخوردار است 3 .
به لحاظ میزان تحقق درآمدهای مالیاتی متناسب با ظرفیتهای موجود در اقتصاد کشور، ضروری است که به رقم درآمدهای مالیاتی عمومی و اختصاصی توجه شود؛ زیرا درنهایت، این ارقام را مؤدیان و فعالان اقتصادی به نظام مالیاتی پرداخت میکنند، اما از بابت تنظیم منابع بودجهای و تأمین منابع عمومی از محل درآمدهای عمومی، تحقق رقمی معادل 3252 هزار میلیارد ریال از محل درآمدهای عمومی مالیاتی در سال 1400حائز اهمیت است.
همانطور که در جدول بالا مشاهده میشود، رقم مربوط به این بخش از درآمدهای مالیاتی در قانون بودجه سال 1400، 342320 میلیارد ریال تعیین شده که 304 درصد نسبت به قانون بودجه سال گذشته (1399) رشد داشته است.
طبق جدول شماره 5، رقم پیشبینیشده برای مالیات بر کالاها و خدمات در قانون بودجه سال 1400 نسبت به سال 1399، بیش از 33 درصد رشد داشته که بخش عمده آن از محل مالیات بر ارزشافزوده است.