خلاصة:
محمود طرزی؛ نویسنده, شاعر و دولتمرد نامدار افغانستان بود که اندیشههای نوین برای اولینبار با تلاش وی در افغانستان» فرارویید. این مردء از اشراف محمدزایی بود که در شانزده سالگی بههمراه پدر شاعر و فاضل خویش در عهد عبدالرحمن به خارج تبعیدء نخست کراچی و سپس به دمشق رفت و در قلمرو عثمانی آموزش دید و تجربه آموخت. بعد از بیستوسه سال دوری به افغانستان برگشت و در امارت حبیب اللّه مدیریت و سردبیری سراجالاخبار را برعهده گرفت و در زمان شاه آمان له عهدهدار وزارت خارجه گردید. مساله پژوهش حاضر این است که فعالیتهای بارز محمود طرزی کدامها است و این که آیا محمود طرزی را میتوان یک اندیشمند سیاسی-فرهنگی محسوب نمود؟ نویسندگان با مطالعهای آثار و مقالات طرزی و آثار پژوهشگران درباره وی به این نتیجه رسیدهاند که نقش محمود طرزی از یکسو از طریق آثار و مقالات وی در برگهای سراجالاخبار به مثابهای محملهای هدفمند برای آشنا ساختن مردمان کشورش با تحولات جهان و ضرورت پذیرفتن ارزشهای جدید. مور و چشمگیر بوده است. از 1 سوی دیگر او به تاثیر از افکار سید جمالالدین و ترکهای جوان در پخش و ترویج آمیزهای از پاناسلامیزم و ناسیونالیزم در بستر سیاست. تلاش فراوان کرد و این امر از محورهای اساسی فعالیتاش بوده است.