خلاصة:
موضوع جانشینی همیشه مسئله حائز اهمیتی برای همه حکومتها در سیر تاریخ بوده است؛ این موضوع حتی برای حکومت چنگیزخان که فتوحات او حتی قاره اروپا را نیز درنوردید به مراتب اهمیتی دوچندان داشت. آنچه که از کتابها و منابع متعدد به دست آمده متذکر میشوند؛ که مغولان آن دوره رسم بر آن داشتند که حکومت را به پسر کوچکتر واگذار نمایند و هرچه پسر بزرگتر باشد ارضی که به آن تعلق میگرفت از سرزمین اصلی فاصله بیشتری داشت؛ از این رو تولوی که کوچکترین پسر در بین چهار پسر چنگیز که از همسر اصلی او بودند برای جانشینی انتخاب گردید اما چنگیز ردی از درایت با هوشمندی را در منش و رفتار اوگتای دید که سبب گردید او را برای جانشینی بر تولوی ترجیح دهد. مسئله ای که اوگتای را بر سایر برادران برتری میداد انسان دوستی و مدارای وی با برادران و توده مردم بود؛ بهطوریکه میتوان این رفتار اوگتای را در رابطه و منش او با مسلمانان یادآور گشت. اوگتای رفتار مسالمت آمیزی با پیروان سایر ادیان از جمله مسلمانان داشت و هیچگاه اجازه نمیداد که حقوق مسلمان پایمال گردد؛ از این رو جمعیت مسلمانان در این دوره افزایش یافت و شهرهای پر شکوه با مساجد زیبا مزین گشتند. این مقاله به روش تحلیلی و توصیفی بر پایه منابع کتابخانه ای است ؛ که به مناسبات جانشینی بعد از چنگیزخان و ارتباط آن با ایران و مسلمانان می پردازد.