خلاصة:
خودپنداره و ابزارهای اندازه‌گیری آن در مکاتب روان‌شناسی پایه، عمدتا مبتنی بر مبانی انسان‌گرایی تعریف شده‌اند؛ درحالی‌که در کشور ما برای شناخت مبانی اساسی باید دیدگاه اسلامی را مورد بحث قرار داد. هدف از پژوهش حاضر، ساخت مقیاس خودپندارة مبتنی بر مبانی انسان‌شناسی اسلامی و بررسی ویژگی‌های روان‌سنجی آن در دانشجویان بود. مقیاس خودپنداره دارای پنجاه گویه است که این گویه‌ها با استناد به مولفه‌های انسان‌شناسی آیت‌الله جوادی آملی و با روش تحلیل محتوا استخراج شده‌اند. به‌منظور بررسی خصوصیات روان‌سنجی این مقیاس، تعداد 530 نفر از دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی تهران به‌وسیلة نمونه‌گیری تصادفی انتخاب شدند و ایشان با تکمیل مقیاس خوپنداره، در پژوهش شرکت کردند. نتایج تحلیل عاملی به‌روش مولفه‌های اصلی، نشان‌دهندة وجود پنج مولفة خودپنداره بود که به‌ترتیب «خود مادی»، «خود فطری»، «خود اجتماعی»، «خود مذهبی» و «خود کائناتی» نام‌گذاری شدند. ضرایب همبستگی بین خرده‌مقیاس‌های پرسش‌نامه، خودپنداره با نمرة کلی پرسش‌نامة خودپندارة ساراسون مثبت و در سطح 99 درصد اطمینان معنادار بود. ضریب آلفای کرونباخ کل مقیاس نیز 906/0 محاسبه شد. به‌طور کلی، یافته‌های پژوهش حاضر نشان داد که مقیاس خودپنداره از روایی و پایایی مناسبی برخوردار است.
Self-perception and its tools of measurement in basic psychology schools are mainly introduced according to humanistic principles, while in our country, the Islamic perspective must be addressed to understand the fundamental principles. In his research, the author aims to construct a self-perception scale based on the principles of Islamic anthropology and to investigate its psychometric properties in students. The self-perception scale is of fifty accounts which have been extracted from the components of Ayatollah Javadi Amoli's anthropology and through content analysis method.
In order to examine the psychometric properties of this scale, a total of 530 students from the Azad Islamic University of Tehran were selected through random sampling who participated in the study by completing the self-perception scale. The results of the factor analysis using the principal components method indicated the presence of five components of self-perception, called "material self," "innate self," "social self," "religious self," and "cosmic self," respectively. The correlation coefficients between the subscales of the questionnaire and the overall score of the Sarason self-conception Questionnaire turned out to be positive and statistically significant at the 99% confidence level. The Cronbach's alpha coefficient for the overall scale was also calculated as 0.906. Overall, the findings of the current research says that the self-perception scale reveals adequate validity and reliability.
ملخص الجهاز:
با توجه به اینکه انسان‌شناسی اصیل، انسان را وامی‌دارد که درخصوص ادراک خود، به‌درستی ره بپوید و تصمیماتی منطبق بر ماهیت وجودی خویش بگیرد (نوایی، 1384) و ازآنجاکه پرسش‌نامه‌های سنجش خودپنداره، که به‌طور وسیع به‌وسیلة مشاوران و روان‌شناسان در جامعة ما مورد استفاده قرار می‌گیرند، مبتنی بر مبانی انسان‌شناسی مکتب انسان‌گرایی است و با عنایت به ضرورت بومی‌سازی علوم انسانی، هدف محقق در این پژوهش ساخت مقیاس خودپندارة مبتنی بر مبانی انسان‌شناسی آیت‌الله جوادی آملی و بررسی ویژگی‌های روان‌سنجی آن است.
روش پژوهش به‌منظور ساخت این مقیاس، ابتدا می‌بایست درک درستی از مفهوم خودپنداره یا ادراک خود از نگاه آیت‌الله جوادی آملی به‌دست می‌آمد؛ ازهمین‌رو به‌واسطة نرم‌افزار «اسراء» کلیة کتب ایشان بررسی شد؛ به این صورت که در این بخش، موضوعات مرتبط با انسان‌شناسی اسلامی (مانند خودشناسی نفس فطرت) به‌روش نمونه‌گیری تئوریک استخراج شد؛ سپس محقق با استفاده از روش هرمنوتیک به تحلیل محتوا پرداخته است (محمدپور، 1392، ج 1).
جدول 7: ماتریس عاملی عامل‌های پنج‌گانه با روش مؤلفه‌های اصلی پس از چرخش واریماکس {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} مطابق با جدول (7) و آشکار شدن پنج عامل مقیاس خودپنداره با مطالعة گویه‌هایی که بر روی هریک از عوامل بارگذاری عاملی شدند و معانی مستتر در هر گویه و مشترکات این مفاهیم، به گزینش نام برای هر مؤلفه اقدام شد: عامل اول با عنوان «ادراک خود در ارتباط با طبیعت»، که «خودِ کائناتی» نام گرفت.
جدول 8: خلاصة اطلاعات اعتبار و آماره‌های عامل‌های پرسش‌نامة خودپنداره {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} جدول (9) نشان می‌دهد که ضرایب همبستگی بین خرده‌مقیاس‌های پرسش‌نامة خودپنداره، همگی مثبت و در سطح 99 درصد اطمینان معنادار است.
(
, 
, 
)
