خلاصة:
قیومیّت مرد بر زن، یکی از مباحث مهم در خانواده ها می باشد و فقهای زیادی به
ویژه فقهای امامیه در این مورد به بحث و ارائه نظریاتی پرداختهاند. امروزه در جوامع اسلامی
با وجود پیشرفت علم و تکنولوژی، بسیاری از مردم اعتقادی به قیومیّت مرد ندارند و یا
شناخت مردم در مورد این مطلب بسیار کم شده، که این امر موجب ناسازگاری در بعضی
خانواده ها و در نتیجه بی هدف بودن بعضی زنان در زندگی و گسترش ناهنجاری در جامعه
می باشد، لذا ضرورت دارد که به قیومیّت مرد بر زن در خانواده پرداخته شود. این مقاله با
هدف بررسی آثار قیومیّت مرد در خانواده انجام شد. تحقیق حاضر از نوع تحقیقات کیفی
بوده و با روش توصیفی-تحلیلی انجام شده است. برای جمع آوری اطلاعات نیز از روش
کتابخانهای استفاده شده است. یافته های این مقاله نشان داد که تمکین زن از مرد، اشتغال زن
به اذن شوهر، حضانت از کودک، خروج زن از خانه، حق مسکن و… از جمله آثار قیومّیت
مرد بر زن است. از مجموعه آثار قیومیّت مرد بر زن، میتوان نتیجه گرفت که آرامش زن در
خانه و استحکام خانواده، از مهمترین آثار قیومیّت مرد بر زن است و آثار دیگر قیومیّت بستر
و زمینه ساز این اثر می باشند.
ملخص الجهاز:
وجود چنین حقّی برای مرد در گذشته چندان پرسش برانگیز نبوده، امّا به مرور زمان که حضور زنان در عرصه های مختلف بیشتر شده، این مسئله با پرسش های مختلفی مواجه گردید؛ نظیر اینکه آیا زن به طور مطلق و در هر زمینه ای برای خروج از منزل باید از شوهرش اذن داشته باشد؟ یا برخی موارد از این حکم استثناء است و در صورت استثناء بودن؛ مواردی که زن می تواند بدون اذن شوهر از منزل خارج شود چیست؟ (مجله فقه و مبانی حقوق اسلامی، 1391: شماره 2، ص 157).
برخی فقیهان که اعتقاد دارند خروج زن از منزل بدون اذن شوهر مطلقا جایز نیست به روایاتی در این زمینه تمسک کرده اند از جمله : 1-در روایتی که از امام محمد باقر (علیه السلام ) نقل شده است که فرموده اند : زنی به نزد پیامبر (صلی الله علیه وآله) آمد و عرض کرد: ای رسول خدا، حقّ شوهر بر زنش چیست ؟ پیامبر (صلی الله علیه وآله) به او فرمود ند :" این که از شوهر اطاعت کند و نا فرمانی نکند..
در واقع مفهوم روایت این است که بعد از هفت سالگی حضانت فرزند بر عهدۀ پدر است، بنا بر این پدر بر فرزندان خود ولایت و ریاست دارد و تفاوت آن با قیومیت مرد بر زن این است که ولایت پدر به عنوان ولی قانونی حق هر گونه تصرفی را که بر طبق مصلحت بچه ها باشد، بر مال، جان و نفس آنان را دارد، در حالی که قیومیت مرد بر زن، تنها به جهت مراقبت و رعایت مصالح او در زندگی مشترک می باشدو خارج از محدوده زوجیت و مصالح خانوادکی را شامل نمی شود و زن به عنوان انسانی کامل، اختیار تام برای تصرف در اموال و همه امور خویش را دارد، بنابر این ریاست شوهر نوعی ولایت بر زن به حساب نمی آید (جمعى از مؤلفان، مجله فقه اهل بيت عليهم السلام ، ج 56، ص 123).