خلاصة:
یکی از قواعدی که در فقه شیعه مورد بحث فقهاست و مطالب زیادی در مورد آن گفته شده است، قاعدة اصالة الصحة میباشد. این قاعده از قواعد معروف فقه است که آثار زیادی در ابواب مختلف فقه دارد. با مراجعه به کتب فقه و قواعد فقهی روشن میشود که در مورد این قاعده مستندات متعددی ذکر شده است، از جمله مستندات این قاعده، و همچنین مباحثی که در تنبیهات این قاعده مطرح می شود، بحث عرف و جایگاه آن است. شیخ انصاری، سید بجنوردی و آیتالله مکارم شیرازی، در مورد این قاعده مباحثی را مطرح کردهاند، ما در این مقاله، جایگاه فقهی عرف در بحث قاعده اصالة الصحة را از منظر این سه فقیه بزرگ بررسی میکنیم. این سه فقیه، در مباحث خود در کتابهای قواعد فقهیة و اصول فقه، از معیار عرف برای استناد به این قاعده و همچنین در توضیحات مربوط به این قاعده بهره گرفته اند. جایگاه عرف در این قاعده، هم در مستندات قاعده است و هم در مباحث فرعی آن که به تفصیل در این مقاله توضیح داده میشود.
ملخص الجهاز:
جایگاه فقهی عرف در قاعده اصالة الصحة از منظر شیخ انصاری، سید بجنوردی و آيت الله مکارم حسن سالمی 1 تاریخ دریافت: 08/ 07/ 1402 تاریخ پذیرش: 14/ 07/ 1402 چکیده یکی از قواعدی که در فقه شیعه مورد بحث فقهاست و مطالب زیادی در مورد آن گفته شده است، قاعدة اصالة الصحة میباشد.
با مراجعه به کتب فقه و قواعد فقهی روشن میشود که در مورد این قاعده مستندات متعددی ذکر شده است، از جمله مستندات این قاعده، و همچنین مباحثی که در تنبیهات این قاعده مطرح می شود، بحث عرف و جایگاه آن است.
مفهوم شناسی جهت ورود به اصل بحث باید برخی از مفاهیم و مباحث مقدماتی را توضیح بدهیم سپس به اصل بحث بپردازیم، در این بخش به توضیح این مقدمات میپردازیم: اصالة الصحة اصل در لغت به معنای اساس و ریشه یک چیز است (فیومی، المصباح المنیر فی غریب الشّرح الکبیر، 1414ق: ج1) و در اصطلاح علم اصول به معنای دلیل و قاعده به کار میرود، همچنین به معنای آنچه برای تشخیص وظیفه عملی بیان می شود نیز به کار می رود (انصاری، الموسوعة الفقهیة المیسرة، 1420ق: ج3).
با تأمل در کلام شیخ انصاری روشن می شود که مراد ایشان از جمع بین روایات، جمع عرفی است، زیرا در فقه، جمع عرفی است که حجیت دارد و علما به آن استدلال میکنند، لذا در این مورد نیز کاربرد عرف در استدلال به روایات در بحث اصالة الصحة روشن میشود.