خلاصة:
قرض‌الحسنه از روش‌های تأمین مالی مورد تاکید اسلام به‌ویژه در برآوردن نیازهای
ضرور مسلمانان است. با تصویب قانون عملیات بانکی بدون ربا، قرض‌الحسنه به‌صورت یکی
از روش‌های جذب و تخصیص منابع، مورد استفاده نظام بانکی کشور قرار گرفت. امروزه بعد
از گذشت بیش از بیست سال از اجرای قانون پیش‌گفته فرصت مناسبی است که عملکرد عقد
قرض‌الحسنه را در نظام بانکی کشور بررسی کرده، و نقاط قوت و ضعف شبکه بانکی را در
اجرای آن بهتر بشناسیم.
طی دوره مورد بررسی سهم سپرده‌های قرض‌الحسنه پس‌انداز از کل سپرده‌ها از 25 درصد
به‌تدریج کاهش یافته و طی چند سال اخیر در حدود 10 درصد ثابت مانده است که علت آن
را می‌توان به‌طور عمده در کاهش ارزش مداوم سپرده‌های بانکی در اثر تورم و تمایل
مردم به سپرده‌گذاری در حساب‌های سرمایه‌گذاری مدت‌دار جهت کسب سود جویا شد. از
سویی سهم تسهیلات قرض‌الحسنه از کل تسهیلات پرداختی نظام بانکی به‌طور میانگین 6
درصد بوده است. به‌عبارت روشن‌تر، نظام بانکی کشور طی سال‌های مورد بررسی با احتساب
ذخایر قانونی به‌طور میانگین حدود 60 درصد سپرده‌های قرض‌الحسنه را صرف پرداخت
تسهیلات قرض‌الحسنه کرده است.
یکی دیگر از علل کاهش سهم سپرده‌های قرض‌الحسنه پس‌انداز در نظام بانکی، رونق‌گرفتن
صندوق‌های قرض‌الحسنه ارزیابی می‌شود؛ به‌طوری که این صندوق‌ها موفق شده‌اند معادل
60 درصد ارزش سپرده‌های قرض‌الحسنه در نظام بانکی را طی این سال‌ها تجهیز کنند.
Qurd ul Hasaneh is one of the methods of financing، emphasized in Islam، especially for fulfilling of Moslems¬، necessary needs. By enacting of the interest free banking operations Law، Qurd ul Hassaneh has been utilized as one of the ways of mobilizing in and allocation of resources. Nowadays، after passing more than 20 years of executing of mentioned Law، there is an appropriate opportunity for analyzing The Qurd ul Hasaneh contract's function and recognizing the banking system's weaknesses and strengths for its better execution.
During This period، The share of saving Qurd ul Hasaneh deposits from total deposits gradually decreased from %25 and has been fixed about %10 during recent years; its cause can be mainly sought in continued reduction of real value of Bank Deposits due to inflation and people inclination to deposit in long – run investment account for the sake of profit. on The other hand، The share of Qurd ul Hasaneh facilities in total Banking facilities was %6 on the average. In clearer words، during the surveyed period، banking system، considering Legal reserve، has paid about %60 of Qurd ul Hassaneh deposits as Qurd ul Hassaneh facilities.
Another cause of reduction of saving Qurd ul Hasaneh deposits share in banking system is booming of Qurd ul Hasaneh funds so that these funds have succeeded to mobilize %60 of the value of Qurd ul Hasaneh deposits in banking system.
ملخص الجهاز:
طی دوره مورد بررسی سهم سپرده‌های قرض‌الحسنه پس‌انداز از کل سپرده‌ها از 25 درصد به‌تدریج کاهش یافته و طی چند سال اخیر در حدود 10 درصد ثابت مانده است که علت آن را می‌توان به‌طور عمده در کاهش ارزش مداوم سپرده‌های بانکی در اثر تورم و تمایل مردم به سپرده‌گذاری در حساب‌های سرمایه‌گذاری مدت‌دار جهت کسب سود جویا شد.
نخست با استفاده از آمار ترازنامه‌های بانک مرکزی شامل ترکیب شبه پول، سود علی‌الحساب سپرده‌های بانکی و ترکیب سپرده‌های سرمایه‌گذاری بلندمدت (جدول ضمیمه)، سود موزون سپرده‌های بلندمدت و سود موزون سپرده‌های مدت‌دار را محاسبه می‌کنیم؛* آن‌گاه از جدول (2) مشاهده می‌شود: اولا همبستگی میان «سهم سپرده‌های قرض‌الحسنه پس‌انداز» و «نرخ سود موزون سپرده‌های بلندمدت» معنادار و برابر 47 درصد است؛ یعنی با افزایش سود موزون سپرده‌های بلندمدت طی سالیان مورد بررسی، از سهم سپرده‌های قرض‌الحسنه پس‌انداز کاسته شده است.
همان‌گونه که در جدول (6) مشاهده می‌شود، نسبت تسهیلات اعطایی قرض‌الحسنه به سپرده‌های قرض‌الحسنه در نظام بانکی از سال 1363 تا سال‌های پایانی جنگ روندی افزایشی داشته است؛ سپس این نسبت رو به کاهش نهاده و بار دیگر در سال‌های 81 و 82 افزایش یافته است؛ البته نباید از نظر دور داشت که مطابق جدول (7) طی همین سال‌ها نسبت ذخیره قانونی سپرده قرض‌الحسنه پس‌انداز برای بانک‌های تجاری و تخصصی به‌طور میانگین به ترتیب برابر 25 درصد و25/ 12 درصد بوده است (ترازنامه‌های بانک مرکزی).
(
, 
, 
)
