اراده الهی - مجلة کلام اسلامی مقالة

"و نیز مشاهده می‌کنیم روی بسیاری از پستی‌ها و لغزش‌ها را پوشانده و به آنها ترتیب اثر نداده یعنی نه تنها به خاطر آن پستی‌ها و لغزش‌ها عذاب و گرفتار ننموده بلکه چگونگی و مقدار احسان او تغییر نکرده و درست مثل آن که چیزی واقع نشده نیکی نموده و این با معنی کرم منطبق است و افعال به این گونه از خداوند دیده شده و چون نظیر و نمونه‌ای برای او نبوده و ذهن از تصور او عاجز بوده پس از آن که او را رحیم و کریم و... در خداوند چیزی که قدیم و عین ذات باشد جز قدرت و علم به اصلح معنای دیگری نیست و اگر خواسته باشیم نظیر همان حالت که در انسان بعد از مقدمات مزبور وجود پیدا می‌کند برای خدا قایل شویم ناچار باید حدوث آن حالت را قبول کنیم و لازمه‌اش این است که خداوند دارای صفت حادث و محل حوادث باشد پس اراده خدا همان فعل اوست لا غیر. سپس می‌گوید: روایاتی که از معصوم رسیده صریحا این عقیده را اثبات می‌کند مثل روایتی که صدوق در کتاب توحید و عیون اخبار الرضا از صفوان بن یحیی نقل می‌کند، صفوان می‌گوید: به حضرت رضاعلیه السلام گفتم: خبر ده مرا از اراده خدای عزوجل و بندگان؛ فرمود: اراده مخلوق عبارت است از ضمیر (تصور و تصدیق به فایده و اشتیاق مفرط) که بعد از آن، فعل واقع می‌شود اما اراده خدا احداث و ایجاد اوست لا غیر چه خداوند تأمل و فکر و تصمیم و قصد ندارد و این صفات از صفات ممکنات و از ساحت خداوند منتفی است."