ملخص الجهاز:
"». 14 ابو ریحان بیرونی در فصل دیگر از کتابش زیر عنوان «در اعیاد مجوس اقدمین و روزههای صابیان و عیدهای ایشان در باره صابئان چنین آورده است: در پیش گفتیم که صابئان حقیقی آنهایی را گویند که از اسیرانی که بخت نصر (بنوکد نضر) به بابل آورده بود در آنجا باز ماندند و پس از آنکه دیرگاهی در بابل بماندند به همان دیار خو گرفتند و چون اصول صحیحی در دست نداشتند این بود که پارهای از گفتههای مجوس را که در بابل شنیدند باور داشتند و کیش صابئان از مجوسیت و یهودیت آمیخته است، چنان که همین قضیه برای اشخاصی که از بابل به شام نقل شدند و به سامری معروفند، پیش آمد.
مرحوم محیط طباطبایی با شم تاریخی قوی خود احتمال قوی داده است که این افراد یا جماعتهای پراکندهی صابی، به روزگار خلافت خلفای راشدین و گسترش اسلام در جزیرة العرب، به دین اسلام گرویده باشند و یا آنکه در زمان خلیفه دوم که پیروان دو دین یهود و نصاری از جزیرة العرب به سوریه و عراق نقل مکان یافتند و برای ادامه زندگی خود در آنجا صاحب زمین و خانه و آب شدند، صابیان معدود حجاز هم که ماهیت دینی آنان معلوم خداو پیغمبر او بود و در قرآن معرفی شده بودند، در ضمن مهاجرت طوایف یهود و نصاری، اینان نیز از حجاز و یمن به میشان در جنوب شرقی حیره رفته و به همکیشان دیگر خود که در آنجا میزیستند پیوسته باشند."