برگی از گذشته: پتر وایس مقالة

"هرچند وایس جای‌ جای بر لحظات عقب‌نشینی مارکی تکیه می‌کند، ولی از آنجائیکه خواننده یا تماشاگر برای مردمی که فکر و ذکرش در لحظات آخر حیات ملت فرانسه است، احترام و علاقه بیشتری حس می‌کند تا دوساد که دربارة خودش می‌گوید: «من فقط بخودم اعتقاد دارم»، میتوان تصور کرد که نویسنده همین را می‌خواسته است، از سوی دیگر باید توجه داشت که پتروایس مسائلی را مطرح می‌کند که سالها قبل در رمان «نقطة فرار» با آن روبرو بودیم: مسائل انسانی که به نابسامانی دنیایش واقف است و در جستجوی دنیای دیگری است، ولی آن را نمی‌یابد. مسائل اجتماعی که در نمایشنامه نقش اساسی دارد و مارا با آن قدرت از آن دفاع می‌کند، هرگونه حقی را از اندیویدوآلیسم ساد سلب می‌کند. این نمایشنامه که نویسنده آنرا «اوراتوریوم»٭ می‌نامد، «استنطاق» نام دارد و مستند به محاکمه زندانبانان و اداره‌کنندگان اردوگاه آشویتس که در سال 1963 در شهر فرانکفورت آلمان غربی برگزار شد، می‌باشد."