خلاصة:
تحقیقات آموزشی در نظام آموزش و پرورش جمهوری اسلامی ایران فعالیتی نوپا است که در سالهای اوّل کار خود همواره سعی داشته علاوه بر ایجاد تفکر تحقیقی در کنار فرآیندهای اجرایی آموزشی، در جهت ارتقای کیفی نظام آموزشی گام بردارد. یکی از موثرترین شیوه ها در این حرکت کیفی، اطلاع یافتن از سیاستهای تحقیقی دیگر کشورهای جهان بوده است.
به این منظور و در تحقق این هدف، پرسشنامه ای مرکب از 15 سوال تنظیم شد و در سی و هفتمین اجلاس مجمع عمومی انجمن بین المللی ارزشیابی پیشرفت تحصیلی درسال 1375 توزیع گردید. (این مجمع یکی از معتبرترین مجامع تحقیقات آموزشی است که تمامی اعضای آن را مدیران موسسه های پژوهشی معتبر و فعال در سطوح ملّی تشکیل می دهند.)
پس از جمع آوری پرسشنامه های تکمیل شده، پاسخها در هفت زمینه موضوعی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. علاوه بر زمینه های موضوعی سوالها، کشورهای پاسخ دهنده نیز در دو گروه مستقل بررسی شدند. در پایان هر یک از زمینه های موضوعی-که هر زمینه یک یا چند سوال را در بر می گیرد - وضعیت کشورمان در آن زمینه خاص و در مواردی، روی کردهای اصلاحی که به تازگی آغاز شده یا باید آغاز شود، ارائه گردیده است. این مقاله را آقای دکتر محمود مهرمحمدی، عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس و خانم فاطمه فقیهی قزوینی، مدیر بخش مطالعات بین المللی پژوهشکده تعلیم و تربیت، تهیه کرده و در اختیار فصلنامه قرار داده اند که به این وسیله از آنان قدردانی می شود.
ملخص الجهاز:
2-1-در خصوص سهم بودجهء تحقیقات آموزشی نسبت به بودجهء آموزش و پرورش، دو کشور آلمان و ایسلند از گروه کشورهای پیشرفته،با درج توضیحاتی نظیر"نیاز به محاسبه دارد"یا"محاسبهء آن مشکل است و بهطور دقیق نمیتوان گفت"به سؤال پاسخ ندادهاند.
جدول شمارهء 3:پرسش 3-منابع مالی دیگر علاوهبر بودجهء دولتی (به تصویر صفحه مراجعه شود) 2-3-در خصوص کفایت بودجهء تحقیقات(سؤال 4 پرسشنامه)تنها یک کشور از گروه کشورهای پیشرفته(سنگاپور)به کافی بودن آن پاسخ داده است.
12 کشور(75 درصد)از گروه کشورهای پیشرفته به این سؤال پاسخ منفی دادهاند و 4 کشور اسپانیا،ژاپن،سوئیس و فرانسه به وجود تشکیلاتی برای ایجاد هماهنگی در سطح کشور اشاره کردهاند.
اما باوجود این،4 کشور اسلونی،انگلستان،سوئد و نیوزلند-که به سؤال 7 پاسخ منفی داده بودند-این سؤال را بهگونهای دیگر تعبیر کرده و با انتخاب راهکارهایی توضیح دادهاند که از آنها برای ایجاد هماهنگی در تحقیقات آموزشی،تنها در داخل وزارت آموزش و پرورش استفاده میکنند.
همچنین در این گروه،5 کشور اسکاتلند،قبرس،کویت،لهستان و مجارستان به سؤال قبلی در خصوص وجود مؤسسهای برای ایجاد هماهنگی در تحقیقات آموزشی،پاسخ منفی داده بودند؛اما دو کشور لهستان و مجارستان با پاسخ دادن به سؤال اشاره کردهاند که هماهنگی در تحقیقات آموزشی در سطح وزارت آموزش و پرورش کشورشان به نوعی اعمال میشود.
جدول شمارهء 9:پرسش 9-نقش وزارت آموزش و پرورش در تحقیقات (به تصویر صفحه مراجعه شود) 5-2-در سؤال 10 در خصوص میزان تأثیرپذیری تحقیقات آموزشی از مشکلات و معضلات نظام آموزش و پرورش،از گروه کشورهای پیشرفته 4 کشور اسلونی،ایرلند، سنگاپور و نیوزلند(25 درصد)پاسخ"بله-کاملا"را برگزیدهاند؛کشور انگلستان به سؤال پاسخ نداده است و بقیهء کشورها(7/68 درصد)به گزینهء"بله-تا حدودی"پاسخ دادهاند.