ملخص الجهاز:
"در این زمان در سال 1750 قانونی به تصویب مجلس عوام در انگلستان رسیده و سرشماری آن کشور شروع شد کشور سوئد در 1748 و ایالات آلمان در 1741 و دانمارک در 1769 و اسپانیا در 1748 فرانسه نیز در همان اول قسمت آن سیستم منظم قانونا تصویب و اجرا گردید و مراکزی مخصوص عمل احصائیه تشکیل شد که تاکنون در فواصل چهار ساله الی پنجساله سکنه مملکت خود را احصا میکند و این کار مفید را توسعه داده درباره کشاورزی و بازرگانی و امور اجتماعی گوناگون آمار بر میدارند و استفاده میکنند و مراکز و ادارات مخصوص آمارگیری همهجا جزو مؤسسات مهم کشوری شده است.
«و پرسشنامه»ها حاضر گردید در آن روز در کاشان تعطیل عمومی بود افراد در منازل و مساکن خود سربازها و ژاندارمها د مراکز خویش و حتی مسافران در کاروانسراها متوقف گشتند از سحرگاه شروع بجمعآوری پرسشنامهها شد محلات شهر به چند ناحیه تقسیم شد کوچه بکوچه و خانه بخانه رفته و پرسشنامه را منظما تکمیل کردند و تا ظهر اوراق جمعآوری و شماره شد و تا عصر همانروز جمعبندی کردند و تا هنگام غروب سرشماری کاشان بکلی انجام گرفت و تلگرافی مضمون زیر در ساعت هفت:بعد از ظهر به تهران مخابره شد: «از کاشان بکاخ سعدآباد:ریاست دفتر مخصوص شاهنشاهی-الساعه سرشماری کاشان و حوالی با کمال دقت بپایان رسید مجموع نفوس از زن و مرد و کوچک و بزرک 44997 احصا شده صورت تجزیه و تفصیل آن در گزارش جداگانه بعرض خواهد رسید «علی اصغر حکمت»(رجوع شود به جدول ضمیمه» پس از آنکه مأمورین و آمارگران در کار خود تجربه آموختند نوبت به سرشماری شهر پایتخت رسید با اوضاع و احوال جامعه و قلت وسائل نقلیه و کمبود مأمور و آمارگر اجازه نمیداد که احصاء سرشماری مملکت در یک روز انجام گیرد."