الفاظ و معانی - مجلة دانش مقالة

"ناصر خسرو میگویدبیچاره در افتاد و طپان گشت چو ماهی‌ وانگه نظر خویش گشاد از چپ و از راست لفظ طپان را در ازمنه سالفه با تای دو نقطه و بای یک نقطه فارسی می‌نوشتند بشکل تپان‌ چنانکه جیم پارسی سه نقطه را سابقا با جیم یک نقطه تفاوتی نمیگذاشتند ظاهرا دندانه‌ی‌ تاء قدری دراز شده و بشکل سین درآمده و نقطه‌ی باء هم ساقط گشته و کاتب دیوان موقع‌ استنساخ آنرا با لفط«ستان»اشتباه کرده است 2-شعر:صیاد و پی صید دویدن عجبی نیست‌ صید از پی صیاد دویدن مزه دارد نزد عموم چون مثل ذکر میشود در صوتری که مصراع دوم غلطی دارد و بقرینه مصراع اول‌ باید چنین باشد:صید و پی صیاد دویدن مزه داردیعنی بجای حرف اضافه«از»باید واو عطف گذارده شود و معنایش چنین میشود که صید باشد و صیاد باشد آنوقت صید دنبال‌ صیاد بدود 3-در لیلی و مجنون نظامی بیت:در ناف دو علم بوی طیب است‌ و آن هر دو فقیه یا طبیب است در مصراع دوم یک غلط معنوی موجود است یعنی دو علم یکی فقیه و دیگری طبیب نمیشود بلکه یکی فقه و دیگری طب باید گفته شود هر چند این غلط را جزو ضروریات شمرده‌اند لیکن از روی قیاس میتوان شعر را تصحیح نمود بدین‌طریق در ناف دو علم بوی طیب است‌ و آن علم فقیه یا طبیب است شاعر زبردستی مانند نظامی که در تمام خمسه‌اش نمیتوان نظیر چنین غلط را دوباره یافت‌ و تمام الفاظ بجای خود نشسته و زیاد و کم وجود ندارد و اشعار در نهایت انسجام و انتظام‌ دنبال هم چون چشمه‌ی آب زلال میزانید و چون حلقه‌های زنجیر منتظم میآیند چگونه ممکن‌ است تا این انداز غفلت ورزد 4-ابیات دوگانهمرد خردمند هنرپیشه را عمر دو بایست درین روزگار تا بیکی تجربه آموختن‌ با دگری تجربه بردن بکار زبانزد عامه میباشد اما عموما مرتکب خطا میشوند."