خلاصة:
با بررسی اجمالی مناطق مرزی به ویژه نواحی روستاهای مرزی در مقایسه با مناطق مرکزی کشور میتوان با شاخصهای عمدهای از جمله انزوای جغرافیایی مناطق مرزی،دوری از قطبهای صنعتی- اقتصادی و توسعهنیافتگی در ابعاد مختلف اجتماعی،اقتصادی،سیاسی و فرهنگی دست یافت.این مناطق به دلیل تماس با محیطهای متنوع بیرونی از ویژگیهای خاصی برخوردارند.وجود مبادلات و پیوندهای فضایی دو سوی مرز و آسیبپذیری و تهدیدات مختلف در این مناطق اهمیت ویژهای را در فرآیند برنامهریزی،توسعه،آمایش سرزمین به مناطق مرزی داده است که در صورت غفلتاز آنها به طور جد شاهد چالشهای عمدهای از جمله عدم ثبات جمعیتی مناطق مرزنشین خواهیم بود،روستا و توسعه روستایی و جایگاه آن در برنامهریزی توسعه کشور و سهم آن در توسعه منطقهای و ملی از مسایل مهم کشور است که میتواند تفاوتهای موجود در سطح برخورداری مناطق از مظاهر رفاه و توسعه بین شهر و روستا را به حداقل برساند و از مهاجرت گسترده جمعیت روستایی و مرزنشین جلوگیری کند.امروزه اینگونه مسایل در دو سوی مرز باعث شده تا کشورهای همسایه در قالب بازارچههای مشترک مرزی که از شناختهشدهترین روشهای توسعه اقتصادی روستاهای مرزنشین به شمار میرود،میتواند تحولی بنیادی در تولید،ایجاد اشتغال،تثبیت جمعیت مرزنشین،افزایش درآمد و نهایتا توسعهای پایدار ایجاد نماید و به سمت همکاریهای متقابل منطقهای هدایت شوند بازارچه مشترک مرزی باجگیران در فاصله 30 کیلومتری از شهر عشق آباد مرکز جمهوری ترکمنستان و 2 کیلومتری از شهر باجگیران است که در سال 1375 راهاندازی شد و با کارکردهای اقتصادی-اجتماعی خودمنجر به خروج منطقه از انزوای جغرافیایی،گسترش زیرساختهای منطقه، توسعه روستایی و تثبیت جمعیت در شهر مرزی باجگیران و تعدادی از روستاهای مرزی که در تعامل با بازارچه بودند،شده است.در این راستا برای رسیدن به اهداف اصلی تشکیل بازارچه میتوان با برطرف کردن موانع رکود فعالیت بازارچه و گسترش خدمات و تسهیلات آن و فراهم کردن امکانات ارتباط دیگر روستاهای بخش با بازارچه این امکان را فراهم کرد تا روستاهای دیگر مناطق نیز بتوانند از تسهیلات و خدمات بازارچه بهرهمند شوند.
ملخص الجهاز:
") (به تصویر صفحه مراجعه شود) نمودار شماره(3)روستاهایی که جمعیت آنها نسبت به سال 75 افزایش پیدا کردهاندنقش بازارچه در خروج منطقه از انزوای جغرافیایی با کمی دقت در اکثر نواحی مرزی که هماکنون در آنها بازارچه مرزی افتتاح شده است پی میبریم که ویژگیهای خاصی برای این مناطق و نواحی مرزی برشمرد از جمله:قرار گرفتن ناحیه در فهرست مناطق محروم،دورافتادگی جغرافیایی،حاکمیت فرهنگ سنتی که در سایر فعالیتهای اقتصادی نظیر کشاورزی و صنعت و...
(به تصویر صفحه مراجعه شود) نمودار شماره 5-نقش بازارچه مرزی باجگیران در برونرفت منطقه از انزوای جغرافیایی(بر اساس نتایج پرسشنامه نمونهای)زیرساختهای انجام شده در سطح بخش باجگیران با انگیزه وجود گمرک و بازارچه اقدامات زیرساختی ذیل بعد از احداث بازارچه و بازگشایی مرز راهاندازی شده که تاثیر زیادی در جلوگیری از مهاجرت و تثبیت جمعیت روستایی داشته است.
سیاست جدید دولت ترکمنستان در قبال یادداشت تفاهم عبور و مرور ساکنین مناطق مرزی دو کشور:در سالهای اخیر به دلیل حذف برخی امتیازات و سیاستهای خاص از فعالیت اقتصادی بازارچه کاسته شده است که دلایل آن به شرح ذیل است: 1-طبق تبصره 2 آئیننامه اجرایی یادداشت تفاهم مورخ 26/11/1368 مصوب 21/6 /1369 هیأت وزیران افرادی که حداقل از 2 سال قبل از تاریخ تقاضا به طور مستمر در داخل محدوده شعاع(45)کیلومتری مرز با تأیید نیروی انتظامی ساکن بوده باشند میتوانند پروانه گذر مرزی دریافت نمایند-مطابق این تبصره به کسانی که خارج از محدودهء فوق بودهاند،مجوز داده نشده است،زیرا این عمل هم جنبه تجاری پیدا کرده بود و هم ساکن مناطق مرزی نبودهاند."