ملخص الجهاز:
"» در مورد عبارت فوق،به دو نکته باید اشاره شود: الف:ظاهر سخن حاکی از این است فقط کسانی که به مسیلمه پیوستند جزء مرتدین میباشند،در صورتی که تاریخ خلاف این را نشان میدهد.
(1)در زمینهء علت جنگهای رده که یکی از حوادث مهم تاریخ اسلام بعد از رحلت حضرت رسول(ص)است و کتابهای مستقلی دربارهء آن تدوین شده،باید گفت:چون بیشتر قبایل عربستان بعد از فتح مکه،یعنی در دو سه سال آخر عمر حضرت محمد(ص)مسلمان شده بودند، از اسلام اطلاع زیادی نداشتند.
در دورهء فتوحات،مسلمانان رژیمهای حاکم بر سرزمینهایی که اکنون جزء کشورهای اسلامی است را،ساقط کردند و مانعی را که در راه گسترش اسلام وجود داشت از بین بردند و بتدریج ساکنین آن مناطق مسلمان شدند.
با بررسی کتب فتوحات،به این نتیجه میرسیم که ساکنین تعدادی از شهرهای ایران، چون حاضر نبودند تسلیم مسلمانان شوند، شهرهای آنها از طریق جنگ فتح شد که از آن به «مفتوح العنوه»تعبیر شده است.
اما در مورد فتح افریقا:مصر و شهرهای ،طرابلس و سبره(یا صبره یا صبرانه)،که چون جزء کشور لیبی است،بوسیله عمروعاص زمان عمر فتح شده است.
گرچه قول مشهور در بین مورخین این است که مبدء تاریخ در زمان عمر تعیین شد ولی اقوال دیگری نیز در این مورد وجود دارد.
(6)-برای اطلاع بیشتر دربارهء مدعیان پیامبری،رجوع شود به: تاریخ پیامبران دروغین در صدر اسلام،و کامل ابن اثیر،ج 2،ص 343 به بعد.
(8)-رجوع شود به:کامل ابن اثیر،ج 2،صفحات 49-343، و تاریخ پیامبران دروغین در صدر اسلام،صفحات 96-69.
(10)-رجوع شود به:کامل ابن اثیر،ج 2،صفحات،67-360، و تاریخ پیامبران دروغین در صدر اسلام،صفحات 154-114 (11)-دایرة المعارف فارسی،ذیل واژهء«شرق وسطی»."