میرزا حسن رشدیه، پدر معارف ایران مقدمة ومراجعة

"ولی رشدیه از پدر خود خواست که او را به قاهره یا بیروت بفرستد،زیرا فرانسویها و انگلیسیها در این دو شهر دانشسرا دایر کرده بودند و رشدیه،که سخت عاشق تحصیل در رشتهء معلمی بود،سرانجام با موافقت پدر به بیروت رفت و در دانشسرای آن شهر به تحصیل‌ پرداخت و مورد توجه و عنایت قرار گرفت. در سال 1311 قمری،در تبریز،به تأسیس مدرسهء مرتبی توفیق یافت و بعدها این مدرسه موردنظر و توجه پیشکار وقت(امین الدوله)قرار گرفت و با تشویق و مساعدت‌ او به ترقیات بزرگی نایل آمد. در تهران نیز مدرسه‌ای با همان نام رشدیه دایر کرد و این‌ مدرسه هم در مدتی اندک شهرت بسیار یافت. رشدیه در این سال از خدمات کناره گیری کرد و بازنشسته شد و بقیهء عمر خود را در قم به سر برد و در اواخر عمر نیز از خدمات فرهنگی و علمی باز نایستاد."