ملخص الجهاز:
"البته شاید در تکتک علوم متعارف زمان خویش نسبت به معاصران خود رجحانی نداشتهاند و حتی در برخی از رشتهها طراز اول نبودهاند، اما معدل دانش،بینش و صفات انسانی آنها بیشتر از دیگران بوده است و همین معدل بالای دانش و بینش و صفات است که آنان را از دیگران ممتاز ساخته و این همان چیزی است که از آن به«جامعیت علمی و عملی» تعبیر میشود.
بسیاری از عالمان دینی،به سبب یک بعدی بودن و یا عدم جامعیت عملی و عملی،در جذب نیروهای فکری و فرهنگی جامعه،نه تنها کم توفیق،بلکه یا جانبداری بیش از اندازه از نحلهای و مخالفت تند و غیر منطقی با دانش و اندیشهای از ایجاد یک حرکت دینی و اجتماعی بزرگ ناتوان بودهاند،و عمر خویش را بیش از آنکه صرف تبیین و تقویت باورهای دینی کنند،مصروف ستیزه جوییهای بیثمر گردانیدهاند که جدالهای غیر علمی و خشونتآمیز برخی از فقیهان،عارفان،فیلسوفان، متکلمان..."