ملخص الجهاز:
"سخن اول از آن‌جا که هدف پژوهشهای تاریخی،نزدیک شدن به حقیقت است،پس تنوع و تکثر منابع و مآخذ تاریخی،زمانی امری ممدوح شمرده می‌شود که مکمل و قرینه هم باشند،نه ناسخ و ناقض یکدیگر.
طرح این موضوع چه بسا،با مشکلات سنتی امر پژوهش مأنوس نباشد،چرا که مانع اول و آخر تحقیقات تاریخی نبود یا کمبود سند و مدرک عنوان می‌شود، نه فراوانی آن.
بی‌آن‌که بخواهیم درباره این گفته داوری کنیم،باید بگوییم که توسعه،با باطن تکثرپذیر خود،مشکلات سنتی پژوهشهای تاریخی را کنار زده،مصائب تازه پدید آورده است.
در این‌جا دیگر گلایه از فقد مدارک و اسناد نیست،بلکه شکوه از بسیاری مآخذ است.
این مشکل مراتبی دارد که خود به بد و بدتر بخش‌پذیر است.
در این صورت فقط یک مشکل وجود خواهد داشت و آن ناتوانی در رسیدن به حقیقت است.
کسی نمی‌تواند رسانه‌های دیداری،شنیداری و شبکه‌های مجازی جهان اطلاعات را از شمار منابع تاریخی منها کند.
کسی نمی‌تواند حجم ناشمار اخبار و گزاشهای این مآخذ مکتوب و شفاهی را نادیده انگارد."
(
, 
, 
)
