ملخص الجهاز:
"نادر در نامه خود به«سید مصطفی افندی»، شیخ الاسلام عثمانی(1148-1158)نوشت:«و به ازای این امر عظیم که امروز به سعی و اهتمام نواب همایون ما از پیش رفته و صورت انجام یافته،میباید که اهل حل و عقد و خیراندیشان آن دولت علیه نیز رویه مرضیه و طریقه انیقه جعفریه را خامس مذاهب اربعه قرار داده،نصیب ایشان را از مسجد الحرام به دستور اهل اسلام معین و در رکنی از ارکان بیت الله الحرام ایشان را شریک نمایند و مقرر فرمایند که هر ساله،امیری از امرای ایران به امیری حاج تعیین شود که حاج ایرانی را به شرف طواف بیت الحرام و زیارت مرقد حضرت خیرالانام-علیه الصلاة و السلام- و خلفای راشدین-رض-مشرف سازد.
اما این که آیا در پس پرده سیاست، اهداف دیگری نیز وجود داشته یا نه،مسألهای است که باید به آن پرداخت،انگیزههای نادر در طرح مسأله وحدت را میتوان در چند عنوان ذیل بررسی کرد: الف:از بین بردن اختلافات مذهبی و آثار مخرب آن در درجه اول،آنچه نادر را به این اقدام واداشته-و خود وی نیز بارها در نامهها و بیانیهها به آن تصریح کرده-از بین بردن دوگانگی میان دولت عثمانی و ایران بوده است.
محمد کاظم مروی در پاسخ به این سؤال که چرا شاه بلافاصله پس از اعلام سلطنت،فرمانی دایر بر اهداف وحدتگرایانه خود به همه نقاط فرستاد مینویسد:«چون ایلچیان روم به تواتر آمد و رفت مینمودند،و امور سلطنت امری است عظیم،که هفتاد و دو مذهب باید سر در جاده اطاعت و انقیاد گذاشته،مطیع و منقاد امر و نهی حضرت ظل اللهی باشند؛خصوص که ممالک روم و ترکستان و هندوستان و اکثر از طوایف اهل ایران هم در مذهب (*)مهر نادر این شعر بود:نگین دولت و دین رفته بود چون از جا به نام نادر ایران قرارداد خدا."