خلاصة:
معارف بهاء ولد از جمله متونی است که بر اندیشه و کلام مولوی بسیار تأثیرگذار بوده است. دلبستگی مولوی به این اثر موجب شده است هیچیک از آثار وی از تأثیر معارف بیبهره نباشد.با این همه به نظر میرسد مثنوی معنوی بیش از سایر آثار جلال الدین،تحت تأثیر ساختاری و محتوایی معارف قرار گرفته باشد.نوع مطالب طرحشده در مثنوی و شیوه بیان ارتجالی و نیز تداعیهای متعددی که در آن صورت میگیرد و به معارف بهاء ولد شباهت بسیاری دارد.در این مقاله،مشابهتها و مناسبات بینامتنی معارف و مثنوی صرفا از دیدگاه داستانپردازی بررسی شده است.غیر از داستانهایی که مولوی مستقیما از معارف اخذ کرده و به تناسب ذوق داستانپردازانهاش پرداخت هنرمندانهتری در آن صورت داده است،موارد دیگری نیز وجود دارد که از این دیدگاه قابل بررسی است:استفاده داستانی از شخصیتها و گفتارهای مطرحشده در معارف،تلمیحات و اشارات داستانی مشترک،تعلیقها و گسستهای ساختاری،التفات موضوعی یا چرخشهای ناگهانی در کلام و شیوه بلاغت منبری.
ملخص الجهاز:
"دلبستگی مولوی به این اثر موجب شده است هیچیک از آثار وی از تأثیر معارف بیبهره
است تا مناسبات بینامتنی معارف و مثنوی و نیز دیگر آثار مولوی بیشازپیش مورد بررسی و
معارف بهاء ولد یکی از آثار شگفت عرفانی قرن هفتم هجری است که به دلیل سبک منحصر به
هدف این مقاله بررسی رابطهء بینامتنی مثنوی و معارف از منظر داستانپردازی است.
مولوی این داستان معارف را هم در فیه ما فیه و هم در مثنوی با اندک تفاوتی نقل کرده
روایت بهاء ولد فاقد بسیاری از این عناصر است.
حکایت شیخ سررزی نیز از دیگر داستاهایی است که جلال الدین از معارف بهاء ولد اخذ کرده
دیگر نظر داشته خود مووضع بحث دیگری است که باید خارج از این مقال دنبال شود.
جلال الدین جدا از داستانهایی که مستقیما از معارف بهاء ولد اخذ کرده است از پارهای گفتارها،
جلال الدین نه از کتاب معارف که از متن زندگی بهاء ولد اخذ کرده است.
این نظر نیز تحت تأثیر معارف قرار داشته است؛به بیان دیگر هرچند متون دیگری نیز وجود
کار گرفته شده دو روایت حاکی از تأثیرپذیری مولوی از بهاء ولد است:
آنرو که بررسی دقیق تأثیرپذیری این چنین مولوی از بهاء ولد خود مجال وسیع دیگری را
رکاکتهایی از این دست در معارف بهاء ولد است.
البته در استفاده از این عناصر نیز گاه شباهتهای فراوانی بین مثنوی و معارف یافت میشود
2. مولوی از نظر داستانپردازی تحت تأثیر معارف بهاء ولد قرار داشته است.
جمله تأثیراتی بوده که مولوی از معارف بهاء ولد پذیرفته است."