ملخص الجهاز:
"پیش از آن‌که به شناساندن کتاب مذکور بپردازیم و از محتوا و چگونگی شکل‌گیری آن سخن بگوییم،لازم است ابتدا با مؤلف کتاب تاریخ اصفهان که حاج میرزا حسن خان جابری انصاری نام دارد،آشنا شویم.
آثار طبع شده جابری انصاری به شرح ذیل است:آگهی شهان از کار جهان (یک دوره تاریخ اسلام و ایران)آفتاب درخشنده،اسرار الانصار و افکار الاسحار،بدایع و نوادر،تاریخ اصفهان و ری و همهء جهان، تاریخ نصف جهان و همهء جهان،تفسیر حسن،جوهر الجواهر،شرح حال شیخ بزرگوار سعدی،گزارش زندگانی پیر علی شیخ جابری، گنجینهء انصار،گوهر شب چراغ،نور الثقلین،معجزات کلام الله للالی السمط فی معالی النبی و السبط و نوشدار(تهذیب الاخلاق) مشهورترین اثر حاج میرزا حسن خان انصاری کتاب تاریخ اصفهان و روی و همهء جهان است.
حاج میرزا حسن خان جابری انصاری در سال‌های پایانی حیات خود در صدد تکمیل کتاب مذکور برآمد و در جلد جداگانه‌ای به شرح حال علما،حکما،عرفا،نامداران،زمامداران،شعرا،اطبا، خطبا،خطاطان و سایر هنرمندان اصفهان مشغول شد.
»2 جابری انصاری که خود و پدرش سال‌ها در دستگاه ظل السلطان بوده‌اند،از یک سو از وضع نابسامان این دوره و فشار وارد بر بعضی از اقشار سخن می‌گوید و از سوی دیگر چنین اظهار می‌کند که چون ظل السلطان در ابتدای حکمرانی در اندیشهء سلطنت بود،دست به اقدامات عام المنفعه زد و به عمران و آبادانی پرداخت ولی پس از آن که روند اوضاع را به گونه‌ای دیگر دید،از عمران و اصلاح ناامید شد.
جابری انصاری ضمن بیان شرح حال ناموران اصفهان به تناسب،اشاره‌هایی هم به اوضاع اجتماعی و سیاسی و فرهنگی روزگار برخی از ناموران(به ویژه مشاهیر دورهء قاجاریه)می‌کند که این موضوع در خور توجه است."
(
, 
, 
)
