بررسی سال شمار رسمی شدن تشیع در عصر حکومت ایلخانان مقالة

شناخت پاییز 1385 - شماره 51 التصنيف العلمية - البحثية (Ministry of Science/ISC (‎10 صفحة - من 157 إلی 166 )

الکلمات المفتاحية: تشیع ایلخانان منابع ایرانی سطان محمد اولجایتو تاج الدین آوجی دین رسمی منابع مملوک ضرب‌ سکه خواندن خطبه اولجایتو مغولان شیعه مذهب سیاسی تاریخ تشیع تاریخ

خلاصة:

رونق و گسترش تشیع از مهم‌ترین تحولات تاریخی ایران در دوره حکومت مغولان در ایران و نیز مرحله‌ای تعیین‌ کننده در سیر تاریخ تشیع به شمار می‌آید.آن‌چنان‌که می‌توان آن را سرآغازی تازه و یا نقطه عطفی با اهمیت در روندی دانست که سرانجام به رسمیت ماندگار تشیع در صحنه سیاسی و اجتماعی ایران در دوره صفوی و پس از آن انجامید.در میان تمامی تکاپوهای شیعی در این دوره،شیعه شدن سلطان محمد اولجایتو هشتمین ایلخان‌ مغول و تصمیم او برای رسمی کردن این مذهب بیش از همه توجه مورخان و محققان راه به خود جلب کرده است. به همین جهت پرداختن به ابعاد این رویداد می‌تواند به روشن‌تر شدن کلیت تاریخ تشیع در این زمان کمک کند. یکی از مسایل مبهم و مورد اختلاف مورخان و پژوهشگران در این زمینه،تعیین مدت شیعه بودن اولجایتو و رسمیت داشتن این مذهب در زمان فرمانروایی اوست.یک راه برای دفع یا کاستن از این ابهامات و اختلافات و دست‌یابی به یک محدودهء مشخص در این مورد،دسته‌بندی روایات تاریخی و تحلیل‌های گوناگون و ارزیابی‌ هر یک از آن‌ها و سپس محصول یک جمع‌بندی از آن‌هاست.مقالهء حاضر براساس این دیدگاه نوشته شده است.

ملخص الجهاز:

"در میان تمامی تکاپوهای شیعی در این دوره،شیعه شدن سلطان محمد اولجایتو هشتمین ایلخان‌ مغول و تصمیم او برای رسمی کردن این مذهب بیش از همه توجه مورخان و محققان راه به خود جلب کرده است. دسته‌بندی و تحلیل روایات تاریخی زمان آغاز شیعه‌گری اولجایتو و تلاش او و تعدادی از دولتمردان شیعه برای رسمیت‌ بخشیدن به تشیع در منابعی که نویسندگان آن‌ها به سال شمار رویدادها توجه داشته‌اند1، سال 907 هجری قمری ذکر شده است(کاشانی 8431:001؛حافظ ابرو 0531:301، پاورقی به نقل از مجمع التواریخ؛فصیحی خوافی 9331:71/3؛تتوی 2831:1634/7). محققان نیز عموما این سال را بدون تأکید بر ماهی خاص‌ پذیرفته‌اند2(بیانی 1731:584/2؛اقبال آشتیانی 5631:513؛مرتضوی 0731:032؛بویل‌ 6631:773؛اشمیتکه 8731:53-83)در این مورد که اولجایتو چه مدت بر مذهب شیعه‌ بوده و یا بر رسمی کردن این مذهب اصرار داشته است،سکوت برخی منابع و اخبار و اشارات متفاوت برخی دیگر موجب شده تا ما با تاریخ‌های متفاوتی در یک فاصله زمانی‌ حدودا شش ساله مواجه باشیم؛زیرا چنان‌که خواهیم دید آنها زمان‌هایی میان سال‌های‌ 117 تا 617 را برای پایان ماجرا ذکر کرده‌اند. ابن بطوطه‌ ضمن توضیح بیشتر دربارهء مخالفت مردم بعضی شهرها با خواندن خطبه شیعی،این‌ مخالفت‌های را موجب فروگذاشتن تشیع از سوی الجایتو دانسته است(همان:352)او هیچ‌ تاریخی را برای این تحولات بیان می‌کند اما با توجه به این که مقاومت‌های مردمی بعضی‌ شهرها نباید در زمانی دور از سال 907 بوده باشد،می‌توان آن را با روایات پیش گفته تا حد زیادی از نظر زمانی نزدیک به هم دانست."

استلام ملف الإرجاع :
(پژوهیار, , , )

تحميل
تحميل HTML

رابط قصير:

صفحة: