ملخص الجهاز:
"اما آیا الفاظ دیگر همچون «حبست،و سبلت و ابدت»و امثال آن الفاظ محقق میشود یا نه مورد بحث و اختلاف است و سخن در این باب به تفصیل گفتهاند که به ذکر آنها نیازی نیست و به نظر ما و مشهور فقها حقیقت با هر لفظی که دلالت بر آن کند محقق میشود حتی با الفاظ غیرعربی از هر زبان که باشد.
وقف معاطاة نکتهء مهم دیگر که بالطبع در اینجا باید بررسی شود آن است که آیا وقف به صورت معاطاة نیز تحققپذیر است یا نه؟یعنی وقف به صورت عملی و بدون گفتن هیچ لفظی تحقق مییابد یا خیر؟در مثل اگر کسی ساختمانی ایجاد کند و به مردم اجازه دهد تا در آن نماز بجا آورند یا اجازه دهد در قطعه زمینی میت را دفن کنند،در این موارد بدون اجرای صیغه،وقف محقق میشود؛حنفیها و حنبلیها و مالکیها و جمعی از فقهای امامیه مجرد عمل را کافی میدانند1.
آیا اضافه کردن بر وقف یا کاستن از آنجائز است؟ قول ارجح در نزد فقهای حنبلی و شافعی آن است که اگر شرط شود که بر افراد موقوف علیهم افزوده شود یا از آنان اخراج شود این شرط صحیح نیست و مفسد عقد وقف هم هست،ولی حنفیه و مالکیه آن را صحیح میداننند اما فقهای امامیه قائل به تفصیل هستند."