ملخص الجهاز:
"گزارشی ازسیر مباحث درایهدر امامیهتا سدۀ دهم هجری -علی نقی خدایاری* درآمد چنانکه میدانیم،نخستین اثر مستقل موجود در باب دانش درایه یا مصطلح الحدیثدر شیعه،کتاب الدرایةی شهید ثانی(م 966 ق)است؛اما این نکته بدان معنا نیست کهمباحث و اصطلاحات درایه،اساسا در آثار امامیه مطرح نبوده است.
نوشتار حاضر،کوششی است در ارائۀ گزارشی هرچند موجز از سیر مباحث دانشدرایه در میان امامیه تا عصر پیدایی نخستین اثر مستقل در زمینۀ درایه،که افزون بر روندمباحث درایه،خوانندگان گرامی را با تعاریف برخی اصطلاحات مهم و کلدیی درایه(مانند:خبر واحد و خبر متواتر)و وجه اعتبار آنها آشنا میسازد.
6 برای آشنایی با موضوع علم درایه و مسائل آن یادآور میشود که در کتاب الرعایةفی علم الدرایةی شهید ثانی،مباحث زیر آمده است: تعریف علم درایه،موضوع،غایت و مسائل آن،مقدمهای در بیان اصول(کلیات)دانش درایه و اصطلاحات آن،اقسام خبر واحد(مانند:غریب،غریز ومستفیض)،اقسام حدیث(صحیح،حسن،موثق و ضعیف)،دیگر مصطلحاتعالمان حدیث(مانند:مسند،متصل،مرفوع،شاذ،ناسخ و منسوخ)،اصطلاحاتخاص حدیث ضعیف(مانند:موقوف،مقطوع،مرسل،مدلس و موضوع)،روایتچهکسانی پذیرفته و روایت چهکسانی ناپذیرفته است(در این بخش،شروط پذیرشخبر مانند:اسلام،بلوغ،عاقل بودن و عدالت راوی بررسی شده است)،طرقتحملو نقل حدیث(مانند:سماع،قرائت بر شیخ،اجازه،مناوله و اعلام)،چگونگی روایت حدیث(شامل مباحثی مانند:حکم نقل به معنا و حکم تقطیعحدیث)،اسما و طبقا رجال،اقسام حدیث به اعتبار راوی و مروی عنه(مانند:روایت اقران،مدبج،متفق و مختلف).
54 شیخ طوسی در جایی دیگر،دیدگاه خود را چنین بیان داشته است: هرگاه خبر واحد از طریق امامیه به روایت از پیامبر(ص)یا یکی از ائمه وارد شودو راوی از کسانی باشد که در روایتشان طعن وارد نبوده و در نقل آن استوارباشد،در صورتی که قرینهای بر صحت مضمون خبر وجود نداشته باشد،عملبدان جایز است(در فرض وجود قرینه،به اعتبار وجود آن،خبر،جز علمآوراست)."