خلاصة:
یکی از ویژگیهای حکمت متعالیه ملاصدرا اعتماد بر منطق عقل و استفاده از دستاوردهای شهودی عقلانی متکلمان و عارفان است،به همین سبب سلسله مباحث عمیقی در قضایای اخلاقی و فلسفهی اخلاق از جانب متکلمان اسلامی پیرامون قضایای منطقی در گرفته است که اصلیترین آنها در ارتباط با حسن و قبح عقلی یا شرعی است.
شخصیتهای اندیشمندی نظیر خواجه نصیر الدین طوسی،ملا علی قوشجی، عبد الرزاق لاهیجی و علامه حلی و دهها متفکر دیگر در جریان بودهاند که در ارتباط با این قضیه داد سخن دادهاند.
همچنین ملاصدرا در حکمت متعالیه بزرگترین نظریهپرداز حکیم قرن یازدهم سعی کرده است آن دسته از قضایای منطقی را که به نظر برخی متفکران پیشین
موجب ابهام و تناقض در آنهاست حل نماید.او با بیان فرق میان حمل اولی ذاتی و حمل شایع صناعی به این ابهامات خاتمه داد و توانست حوزهی بحثهای چندی و چگونگی و چسانی را که از مقولهی«استیها»است از حوزهی شناخت فلسفه که از مقولهی«هستیها»است بیرون نماید.
ما در این مقاله ضمن بیان نظرات منطقی متکلمان در بحثهای قضایای اخلاقی به تبیین نظر ملاصدرا پرداخته و بر این باوریم که صدر المتألهین با اشکال حمل قضایا به دو صورت ذاتی و شایع صناعی به بازسازی قضایای اخلاقی در حوزهی فلسفهی اخلاق پرداخته است.
ملخص الجهاز:
منطق صدرایی در فلسفهی اخلاق دکتر نصر اللّه شاملی1 چکیده یکی از ویژگیهای حکمت متعالیه ملاصدرا اعتماد بر منطق عقل و استفاده از دستاوردهای شهودی عقلانی متکلمان و عارفان است،به همین سبب سلسله مباحث عمیقی در قضایای اخلاقی و فلسفهی اخلاق از جانب متکلمان اسلامی پیرامون قضایای منطقی در گرفته است که اصلیترین آنها در ارتباط با حسن و قبح عقلی یا شرعی است.
ما در این مقاله ضمن بیان نظرات منطقی متکلمان در بحثهای قضایای اخلاقی به تبیین نظر ملاصدرا پرداخته و بر این باوریم که صدر المتألهین با اشکال حمل قضایا به دو صورت ذاتی و شایع صناعی به بازسازی قضایای اخلاقی در حوزهی فلسفهی اخلاق پرداخته است.
ما بر آنیم پس از تبیین نظرات منطقی این دسته از فلاسفه،نظرات منطقی ملاصدرا را ترسیم کنیم و ببینیم ابتکارات منطقی او تا چه حدّ میتواند به تبیین و تحلیل گزارههای اخلاقی در فلسفهی اخلاق کمک کند و نیز بیابیم شعاع اندیشهی صدر المتألهین در زمینهی قضایای فلسفی که منجر به استنتاجات اخلاقی و ارزشی شده است کجاست.
حال،این پرسش به ذهن میآید که ارتباط معرفت دوم(حکمت عملی یا عقل عملی)با معرفت نخست چیست؟چگونه از اینکه(خدا هست)به این امر که(باید او را پرستش کرد)پی ببریم؟ از مجموع گفتار پیرامون دو حکمت عملی و نظری میتوان دو دیدگاه را ملاحظه نمود:1 1-میان این دو نوع معرفت،ارتباط منطقیای وجود ندارد و دیواری آهنین میان آنها کشیده شده است.
رگهی سوم(حمل در قضایای منطقی و حلّ برخی گزارههای اخلاقی) صدر المتألهین در مسألهی حمل و این همانی میگوید:حمل بر دو گونه است: یکی حمل اولی ذاتی و دیگری حمل شایع صناعی.