ملخص الجهاز:
"این دفتر از سرچشمههای ارجدار تاریخ ایران در روزگار ساسانیان است و دوست دانشمند گرانمایهام،آقای دکتر محمد محمدی هنگامی که در دانشگاه بیروت استاد کرسی زبان و ادبیات فارسی بودهاند،آنرا با ژرفنگری دانشمندانهء ویژهء خود،پژوهیده و در جلد اول کتاب باارزش«الروافد الفارسیه فی الادب العربی الترجمه و النقل عن الفارسیه فی القرون الاسلامیهء الاولی»بچاپ رسانیدهاند چون این سند تاریخی با همه ارجی که از دیدگاه تاریخ ایران داراست، تاکنون بفارسی برگردانیده نشده است،از اینرو بجا دیدم در دنباله ترجمه روایتهائی که در کتاب«عیون الاخبار»دینوری از آئیننامه و دیگر کتابهای روزگار ساسانی آمده است و من آنها را بفارسی برگردانیدهام و در مجله گرامی بررسیهای تاریخی زیر عنوان-پرتوی از فرهنگ ایران-بچاپ رسیده است،این یکی را نیز ترجمه کنم و برای همان مجله بفرستم.
«تاریخ الرسل و الملوک ج 1:566-568(چ،اروپا)طبوی افزوده است خسرو فرمان داد فهرستهای مالیاتی در چند نسخه نگاشته شود و یکی از نسخهها را در دیوان نزد خود نگه داشت و یک نسخه را به کاردار خراج داد تا از روی آن مالیات دریافت کنند و یک نسخه را به قاضی شهرستان داد و فرمود تا اگر کارداران خراج خواستند بیش از آنچه در فهرست آمده است مالیات گیرند ایشان را بازدارند و نیز فرمان داد از کسی که کشتهاش یا یکی از غلههایش را آفتی رسیده است بفراخور آفتزدگی مالیات نگیرند.
گفته است: «چون خداوند همه کشور ما را از دشمنان ایمن کرد و از ایشان جز نزدیک به دو هزار تن دیلمی که دسترس به گشادن دزهایشان از بابت سختی کوهستان برایمان دشوار بود کسی بازنماند،هیچچیز را برای کشور خود سودمندتر ندیدم از اینکه بکار رعیت و امینانی که برایشان گماشته و بایشان سفارشها کردهایم که با مالیاتدهندگان بداد رفتار کنند،بازرسیم."