ملخص الجهاز:
"چنانکه یونانیان در قسمت صنعت و علوم فلسفی تری خود را نشان دادهاند،رومیها نیز در علو حقوق و روش پیکار تفوق اروپائیان را به اقوام آسیائی آن دوره عرضه داشتهاند بالاخره در این دوره فرق میان غرب واقعه در تحت تأثیر روم و مشرق جا گرفته در زیر تأثیر تمدن یونان به دو منطقه تقسیم و مشخص بوده است و هر رومی باسواد مجبور بدانستن هردو زبان لاتینی و یونانی بود تا از سیاست و علوم یونان بهرهمند باشد و همچنین رومیها بتفوق خویش در کشورهای شرقی یعنی قلمرو حکومت اشکانی اعتقادی راسخ داشته و استرابون در جغرافیای خود مینویسد که(دولت پارت بزودی بدست رومیها خواهد افتاد)ولی تاکیتوس که صد سال پس از استرابون میزیسته در تألیف خود برخلاف نظریهء استرابون شرق را بچشم دشمن خطرناک نگاه نمیکرد و خطری را که او متوجه دولت روم میدانست از ژرمنهای غربی میدید و میگفت:(آزادی پرستی ژرمنها از امپراطوری اشکانیان خطرناکتر است)با همهء این تفاصیل و نظریات علمای رومی باز مشاهده میکنیم که پیش از تجاوز ژرمنها بخال روم رزمجویان تازه نفس دولت ساسانی که جانشین اشکانیان شده بودند نخستین ملتی هستند که رومیها را از سواحل بحر خزر بیرون رانده و بداخله خاک و مستملکات رومی و اردو سرزمینهائی را از ید تصرف آنان خارج و مالک غنایم جنگی بیشماری شدند و راه تجاری بری و بحری چین و هندوستان را که برای دنیای متمدن غرب اهمیتی بزرگ داشت در دست فرماندهان ساسانی افتاد و تفوق تمدن از اروپا بآسیای نزدیک آمده و این مسئله در دورهء اسلامی بنهایت درجهء وضوح قیافه خود را آشکار ساخت."