ملخص الجهاز:
"کلک فلسفه *آئین میترا(مهر) آسموسن ترجمه کیکاوس جهانداری میترا(در هندی:میتره،در ایرانی:میثره)که به عنوان مرکز و محور آئینی با اهمیت خاص در محودهء امپراتوری رومی چندین قرن تمام رقیبی سرسخت را مسیحیت شمرده میشد، یکی از خدایان مشترک هندی و ایرانی است که از آنها قدیمترین شاهد مطمئن تاریخی در دست است،زیرا از او و ورونه (Varuna) و ایندره (Indra) و هردو ناستیه (Nasatya) ،خدایان توأم از یک طرف و از خدایان بابلی از طرف دیگر به عنوان ضامن در یک سند ائتلاف متعلق به بایگانی دولتی پادشاهان هیتی که در سال 1906 در بغازکوی در آسیای صغیر کشف شده ذکری به میان رفته است.
اینکه زندگی میتوانست از مرگ پدید آید،از نظر زردشت توهم و خیالی باطل به شمار میرفت که وی به برانداختن آن کمر بسته بود اما محبوبیت مهر تا به آنجا ریشه داشت که نمیشد یکباره او را نادیده انگاشت و کنار گذاشت چنانکه در اوستای متأخر سهمر مهمی به او سپرده شده است،یعنی در یشت دهم که مشتمل بر 145 بند و به نام اوست از این خدا به صورت«زندگی بخش»(گیودا، بند 65)،به صورت کسی که فرزندان ذکور میبخشد و گیاهان را میرویاند(بند 61)،و به صورت جنگاوری که کیفر میدهد و«نیرومند و دانای کل»است(بند 60)،دادرس جهان است،و به صورت کسی که رابطهء نزدیک با آبهای زندگیبخش و خورشید دارد یاد شده است.
در افسانهء رایج در این آئین که از تفحص در نقوش برجستهء مکشوف و مجسمهها میتوان به خطوط اصلی آن پی برد میترا سنگزاد (Saxigenus) یعنی کسی است که در غاز از دل سنگ به دنیا آمده(و این صورتی دیگر از اسطورهء مهر اوستائی است که همچون سپیدهدم از پس کوهها برمیآید)،آفرینندهای که آب را از میان تخت سنگها میجوشاند و گاو نر را میکشد تا از آن رهگذر زندگی شکوفا شود،صیادی که تمام عوامل ایجادکننده فساد را نابود میکند و سرانجام یار و یاور خورشید شمرده شده است."