خلاصة:
مسأله نسخ در قرآن, دارای اهمیت و ارزش حیاتی در حوزه فقه، اصول فقه، کلام و تفسیر
است و بدون این علم، استنباط احکام و فهم مقاصد خداوندی در قرآن، امکانپذیر نخواهد
بود.
شرقشناسان، توجیه تناقضها در قرآن، اختلاف میان قرآن و سنت و اختلاف فتاوی فقها
را زمینههای موجد اندیشه نسخ در میان مسلمانان میدانند.
مدخل نسخ در دایرة المعارف اسلام، نوشته جان برتون استاد دانشگاه ادینبورگ است که
کتابی در همین مورد ونیز جمع قرآن به رشته تحریر درآورده است .
در این مقاله، پس از ترجمه مدخل نسخ از دایرة المعارف اسلام، اساسیترین بحث،نقد
و بررسی دیدگاههای مشهور شرقشناسان در مورد نسخ میباشد.
ملخص الجهاز:
"12 ولی حقیقت، این است که خمر به اعتبار مسکربودنش در قرآن به سه صورت در آیات 219 سوره بقره، 43 نسا13 و 91 - 90 سوره مائده 14 ذکر شده است ولکن نباید از این نکته غافل شد که خمر بهشتی مطلقا از نوع خمر دنیوی نیست و اثرات مخرب آن را ندارد و قانون تحریم مسکرات نیز بعد از گذشت سالیانی از هجرت پیامبر به مدینه به تدریج وضع شد که در مرحله اول، خداوند در آیه 67 سوره نحل، خمر را از لیست اشربه طیب خارج نمود 15 و سپس در آیه 219 سوره بقره بیان فرمود که گناه خمر بیشتر از نفع آن است و در مرحله دوم در آیه 43 سوره نساء اوقاتی را که شرب خمر در آنها روا بود را تحدید نمود تا برای نماز آمادگی پیدا شود و در مرحله سوم در آیه 91 - 90 مائده، خمر را بدون قید و شرط تحریم نمود.
از این مطلب دو نکته فهمیده میشود: اولا: اینکه برخی شرقشناسان مانند پاورز گفتهاند که نسخ، نتیجه تغییر تصورات از آیات الهی در طول زمان است، صحیح نمیباشد55، چرا که باب نسخ پس از فوت پیامبر(ص) بسته شده است و بعد از ایشان، هیچ گونه نسخی متصور نیست و این فرق اساسی دیدگاههای مسلمانان و شرق شناسان است."