ملخص الجهاز:
"و حال آنکه این تصور بکلی باطل و قابل هیچگونه تصدیق نبود بزرگان اسلام قبل از آنکه به رموز ترقی و کنه مسائل تمدن جدید مغرب برخورده احتیاجات امروزه را با رعایت الاهم فالاهم مقایسه نمایند بعملیات و ترویج اصول تمدن مغرب زمین اعماز صحیح یا سقیم آن شروع کردند صرفنظر از انکه تعمیم اصول ترقیات فرنگ بواسطه دسایس و مخالفتهای صاحبان نفع هرجومرج سابقه و عدم رعایت تناسب و تربیت میسر نگردید اصرار در قبولانیدن آن اصول که ممکن بنظر نمیامد باعث شد که از اتخاذ فروع و تدوین اصول حقوق اداری نیز محروم مانده در اواسط اقدامات سیاسیه بدون تحدید یک حدود علمی و بیضرر یجلب مستشاران اروپائی مجبور گشتیم ما بدون اینکه بخواهیم بجزئیات مسئله اخیره بپردازیم می خواهیم چاره دردها را پیدا نموده از خطاهای گذشته عبرت بگیریم و بهبینیم بزرگترین درد ما چیست؟و ام الدوا کدام است هر مسلمان متنور و بصیری پس از اندک تعقل تصدیق میکند که مادر دردها جهالت و ام الدوا علم است اگر ما علم داشتیم بکمال سهولت میتوانستیم فنون و علوم جدیده صنایع اروپا را کسب نموده بمقتضای احوال سیاسی و دینی و اخلاق خود در ممالک اسلامی شیوع بدهیم-با داشتن علم در عرض بیست سال میتوانستیم با تحصیل پول که با سالی میسر میشد بانکشاف معادن-آبادی اراضی-سد بستن رودخانها حفر چاههای ارله ژین-استقرار-تعلیم اجباری-تاسیس کارخانهجات و راهآهن-و تشکیل قوای بری و بحری و غیره و غیره موفقیت حاصل نمائیم."