ملخص الجهاز:
"پرندگان (به تصویر صفحه مراجعه شود) سینما و مخاطب لذت فیلم و تجربهی تماشاگر کارل پلانتینگا،ترجمهی امید نیکفرجام برای گفتوگوی نقادانه دربارهی فیلمهای سینمایی،باید راههای تعریف ماهیت درگیریمان با آنها بیابیم.
این مقاله تلاشی برای جرح و تعدیل و احیای نظریهی ابزار نیست،بلکه رویکردی دیگر برای بررسی لذت فیلم ارایه میکند که از آن چه میتوان به طور کلی روانشناسی شناختی-عاطفی نامید سرچشمه میگیرد.
در واقع در بخش اعظم نظریهی فیلم معاصر، امر بدیهی فرض شده است که لذت نگاه کردن که اساسا به عنوان لذتی چشمچرانانه تعریف شده،مهمترین انگیزهی تماشاگران سینماست.
برای این که فیلم دیدن را اساسا چشمچرانانه بدانیم،این را نیز باید ثابت کنیم که موقعیت تماشاگر در واقع همتای نقطهی دید پنهانی چشمچران است.
ولی این امر از سوی دیگر به ظرفیت و توانایی انسان برای همدلی و واکنش عاطفی به موقعیت دیگرن نیز متکی است.
پیشتر گفتم که تجربهی عاطفی و خاص موجود در فیلمها به آگاهی درونی تماشاگر به این نکته بستگی دارد که فیلم دیدن عملی قراردادی است و آن چه به روی پرده میگذرد داستانی بیش نیست.
لذات چندگانهی تماشاگر آیا میتوانیم یک منبع اصلی یا ماهیت واحد برای لذت خود از فیلم دیدن بیابیم؟نظریات روانکاوانه معمولا لذات روایت را با آرزوهای سر کوفته و تمایلات ناخودآگاه مرتبط میدانند؛برای مثال،ادعا میشود که سناریوی ادیپ در کانون تمامی روایات نهفته است.
برخلاف نظریهی ابزار که انگیزهی اصلی برای دیدن فیلمهای جریان غالب را لذتی یگانه و یکپارچه میداند،این شق وجود لذتی بنیادی،حتی در مورد فیلمهای کلاسیک،را زیر سؤال میبرد؛و در عوض شرحی پدیدارشناختی از انواع مختلف لذات فیلم ارایه میکند."