خلاصة:

سالانه، حوادث و جرائم زیادی درون هواپیماهای مسافربری توسط مسافران نابهنجار و قانون‌شکن وقوع می‌یابد که به نوبه خود موجبات اخلال و ناامنی در پرواز، تهدید جانی و مالی مسافران و نگرانی دولتها را فراهم کرده است؛ از این رو، طرح مباحث گوناگونی از جمله بحث تعارض صلاحیتها، استرداد مجرمان و ... مطرح شده که سازمانها و جوامع بین‌المللی را به تبادل نظر و کنکاش در خصوص این موضوع فرا خوانده است. آنچه در پی می‌‌آید خلاصه‌ای از دویست و هشتاد و هشتمین بخشنامه سازمان بین‌المللی هواپیمایی کشوری موسوم به «ایکائو» است. گزارش مزبور مشتمل بر یک پیش‌نویس قانونی نمونه با یک سری اصول و مواد قانونی راهنما برای رفع خلأهای قانونی موجود در عرصه حقوق داخلی و بین‌المللی و ارائه راهکاری مشترک به منظور حصول اجماع جهانی در خصوص مباحث تقنینی و نحوه برخورد با بزهکاران هوایی است.

ملخص الجهاز:

"هنگامی که بزهکاران مظنون در دولت بیگانه محل فرود هواپیما تحت تعقیب کیفری قرار می‌گیرند، این سؤال ممکن است به ذهن متبادر شود که آیا اعمال و رفتار ارتکابی آنها نه‌ تنها در دولتی که هواپیما فرود آمده بلکه در دولت محل ثبت هواپیما و نیز دولتی که بزه در قلمرو آن ارتکاب یافته است، جرم تلقی می‌گردد؟ بنابراین، این مسئله برای گروه مطالعاتی آنچنان حائز اهمیت بود که بدین منظور به تدوین فهرستی از جرائم ارتکابی به عنوان جرائم مشترک مبادرت ورزید. یک دولت همچنین ممکن است صلاحیت کیفری خود را در مورد اتباعش برای پاره‌ای جرائم ارتکابی خاص توسط یا علیه آنها علی‌رغم آنکه جرم در قلمرو سرزمینی دیگری ارتکاب یافته است، اعمال نماید (اصل صلاحیت شخصی) (ماده‌ی 7 قانون مجازات اسلامی ایران) صلاحیت یک دولت همچنین احتمال دارد به جرائم خاص ارتکابی در خارج از قلمرو سرزمین آن صرفا به دلیل آنکه امنیت و نظم حکومتی این دولت را به مخاطره افکنده است، تسری یابد. مقررات این کنوانسیونها با بررسی و مطالعه ابعاد گوناگون آن می‌‌تواند در پرداختن به موضوع جرائم ارتکابی مسافران اخلالگر مفید واقع شود؛ به عنوان مثال، اگر یک فعل ضرب و جرح ارتکابی درون یک هواپیمای در حال پرواز احتمالا امنیت پرواز را به مخاطره اندازد، ماده 1 کنوانسیون مونترال ممکن است قابل اعمال باشد."