ملخص الجهاز:
"این فرایندها جنبه های گوناگونی دارند: اول، رشد و نمو سازمان عصبی مغز که نمود آن در تحول فرایندهای شناختی، عاطفی و رفتارها مشاهده می شود; دوم، رشد فیزیکی که شامل رشد اندازه های بدنی و تغییر در نیم رخ جسمی است; سوم، رشد نظام جنسی یا تولید مثل، شامل جسمی و رفتاری; چهارم، رشد احساس «خود» به عنوان یک بزرگ سال یا یک انسان مستقل و خود راهبر; پنجم، کسب موقعیت بزرگ سالی در گروه اجتماعی یا فرهنگ; ششم، رشد کنترل رفتاری خود در تعامل با جامعه.
( 146 ) مراحل نوجوانی تغییر و تحولات این دوره به سه مرحله تقسیم می شود: مرحله اول: فاصله گرفتن (12ـ14 سالگی) بروز رشد جسمی و اولین نشانه های بلوغ، با نوعی تمایل طبیعی برای فاصله گرفتن کودک از بزرگ سالان، بخصوص والدین همراه است.
( 156 ) از نظر نگرش و رفتار جنسی، برخی از تحقیقات (کول و کول، 1993، ص 604) نشان می دهد که پسران در آغاز عمدتا متمرکز بر جنبه های جسمی رفتار جنسی هستند و به تدریج متوجه جنبه های عمیق تر ارتباط اجتماعی و عاطفی می شوند، در حالی که برای دختران هدف های مربوط به تعلق عاطفی و ارتباط اجتماعی اهمیت بیشتری دارد و در مراحل بعدی است که جنبه های جسمی رفتار برایشان اهمیت پیدا می کند.
بر خلاف کودک دبستانی که معمولا وضعیت موجود جهان را همان گونه که هست می پذیرد و دستورالعمل های بزرگ سالان را اجرا می کند، نوجوانی که به مرحله تفکر عملیات صوری رسیده و قادر است شقوق فرضی متفاوت از واقعیت های موجود را در ذهن خود ترسیم کند، ممکن است در خانه و مدرسه و جامعه به همه چیز ایراد بگیرد و حتی واقعیت های موجود در جهان هستی را نپذیرد."
(
, 
, 
)
